Αγαπητή κα. Ανδρομάχη Παύλου,
Διάβασα πρόσφατα τη στήλη σας με τον τίτλο «Η γενεσιουργός αιτία της βίας» και αισθάνθηκα την ανάγκη και υποχρέωση να απαντήσω τόσο σε εσάς, όσο και στην ιστοσελίδα του in.gr που τη δημοσίευσε. Εργάζομαι δεκαετίες ως δημοσιογράφος και αναλυτής στον τομέα των videogames και τον τελευταίο χρόνο αρθρογραφώ με τη στήλη μου «Ορυχείο» στο enternity.gr, μία από τις μεγαλύτερες ιστοσελίδες για videogames στην Ελλάδα.
Τα videogames, γενικά, αλλά και ειδικά, έχουν δεχτεί επιθέσεις από τα ΜΜΕ για διάφορους λόγους από τη δεκαετία του 1970, όταν και πρωτοεμφανίστηκαν ως προϊόντα ψυχαγωγίας. Έχουν κατηγορηθεί, μεταξύ άλλων, ως πηγές βίας, κατάθλιψης, παχυσαρκίας και προβληματικής κοινωνικοποίησης ή συμπεριφοράς, ξανά και ξανά, δίχως όμως να υπάρχει επαρκής επιστημονική έρευνα που να στηρίζει αυτές τις κατηγορίες.
Πλέον, όμως, βρισκόμαστε σε μια εποχή που η επιστήμη έχει κάνει σημαντικά βήματα ώστε να μπορέσει να γίνει κατανοητή η επιρροή των videogames σε μαζικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να έχουμε μια πιο ουσιαστική εικόνα για το ρόλο τους στο σύγχρονο κόσμο. Θα περίμενα, λοιπόν, μια ιστοσελίδα με την ειδησεογραφική υπόσταση του in.gr να αποτρέψει τη δημοσίευση της στήλης σας, η οποία παραθέτει, νοηματικά, μια σύνδεση της τρομοκρατίας, εν γένει, αλλά και των πρόσφατων τρομοκρατικών χτυπημάτων στη Νέα Ζηλανδία και στην Ολλανδία με τα videogames, δίχως μάλιστα να χρησιμοποιεί κανένα επιστημονικό επιχείρημα.
Ο ειδικός Τύπος των videogames στην Ελλάδα δεν έχουμε συνηθίσει να απαντάμε στις επιθέσεις που δέχονται τα προϊόντα που καλύπτουμε, προωθούμε και αγαπάμε. Τόσο εμείς όσο και οι αντιπροσωπείες και εισαγωγείς του χώρου, προς μεγάλη μου λύπη, έχουμε παραδώσει ένα τεράστιο επικοινωνιακό μέτωπο, μέσα στο οποίο κυριαρχούν ανεμπόδιστες οι δυνάμεις της παραπληροφόρησης και της χειραγώγησης, δυνάμεις που κρατούν δέσμια οποιαδήποτε εκτεταμένη γνώση για τα videogames, ενώ μειώνουν παράλληλα και αισθητά την αγοραστική διάθεση των καταναλωτών.
Στη στήλη σας αναφέρετε το εξής:
«Εδώ και περίπου 20 χρόνια υπάρχουν αρκετές πλατφόρμες παιχνιδιών εκ των οποίων μερικές είναι και μέσω του διαδικτύου οι οποίες αντί να καλλιεργούν το πνεύμα και την ευφυΐα ανασύρουν άγρια ένστικτα του ανθρώπου όπως είναι η βία, η οργή και το μίσος.»
Δεν υπάρχει τίποτα αληθές στα παραπάνω λόγια. Η παγκόσμια επιστημονική έρευνα δεν έχει καν αποδείξει την άμεση σχέση μεταξύ βίαιων videogames και επιθετικής συμπεριφοράς, πόσο μάλλον τη σχέση μεταξύ βίαιων videogames και επιθετικών πράξεων, ποινικών ή μη. Υπάρχουν όντως έρευνες που δείχνουν ότι η κατανάλωση βίαιων media γενικότερα (videogames, κινηματογραφικές ταινίες, μουσική) παίζει ενίοτε κάποιο ρόλο στην έκφραση μικρών επιθετικών συμπεριφορών, όπως, π.χ., το χτύπημα του χεριού στο τραπέζι, αλλά ακόμα και αυτές με τη σειρά τους αμφισβητούνται από άλλες έρευνες (Anderson κ.ά. 2010, Ferguson 2015α; Hilgard κ.ά., Kanamori & Doi 2016, Sherry 2007).
Σύμφωνα με την ομάδα Division 46: Society for Media Psychology and Technology του κορυφαίου αμερικανικού ινστιτούτου American Psychological Association, η σύγχρονη έρευνα στέκεται στα εξής περί βίας και βίαιων videogames:
• Εγκληματολόγοι που μελετούν μαζικές δολοφονίες έχουν απορρίψει τη σχέση μεταξύ βίαιων videogames και τέτοιων αποτρόπαιων εγκλημάτων (Lankford 2013) ή έχουν απλά φτάσει στο συμπέρασμα μέσω των αναλύσεων ότι η σχέση αυτή είναι μύθος (Fox & DeLateur 2014).
• Στοιχεία της σύγχρονης έρευνας δείχνουν ότι τα βίαια videogames έχουν ελάχιστο αντίκτυπο σε βίαιες ενέργειες, ενώ η ενασχόληση με βίαια videogames δεν προβλέπει βίαιη συμπεριφορά στο μέλλον (Camp 2015, Przybylski & Mishkin 2016, Surette & Maze 2015, Ybarra κ.ά. 2008).
• Τα βίαια videogames δεν αυξάνουν την επιθετική συμπεριφορά νέων που είναι ήδη επιρρεπείς σε τέτοιες συμπεριφορές (Breuer κ.ά. 2015)
• Δεν υπάρχουν καθαρές ενδείξεις ότι νέοι με ψυχολογικά προβλήματα κινδυνεύουν να αποκτήσουν επιθετική συμπεριφορά παίζοντας βίαια videogames (Ferguson & Olson 2014, Engelhardt κ.ά. 2015)
• Πρόσφατες κοινωνιολογικές έρευνες που έχουν γίνει δεν έχουν επίσης ανακαλύψει κάποια σύνδεση μεταξύ βίαιων videogames και βίαιης συμπεριφοράς (Ferguson 2015b, Cunningham κ.ά. 2016, Markey, Markey & French 2015).
• Αναλύσεις για μαζικούς δολοφόνους δεν έχουν αποκαλύψει καμία σχέση μεταξύ των ενεργειών τους και των βίαιων videogames. Μάλιστα, η Αμερικανική Μυστική Υπηρεσία, σε ανάλυσή της το 2002, είχε δηλώσει ότι όσοι επιχειρούν τέτοιες πράξεις καταναλώνουν σχετικά χαμηλή ποσότητα βίαιων media.
O λόγος που πολλοί επικριτές των videogames υποστηρίζουν συχνά όσα γράφετε ονομάζεται «πόλωση επιβεβαίωσης». Ο όρος προέρχεται από την ψυχολογία και σημαίνει ότι οι άνθρωποι τείνουν να προσέχουν τις πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τα πιστεύω τους, άσχετα από που προέρχονται. Όταν δεν υπάρχει κριτική σκέψη και εμπεριστατωμένη προσέγγιση αυτή η τάση γίνεται πολύ επικίνδυνη, όπως ακριβώς στην περίπτωση της στήλης σας, η οποία ωθεί το κοινό να πιστέψει κάτι που λανθασμένα πιστεύετε εσείς, ακριβώς επειδή έχετε επιλέξει να αγνοήσετε την επιστημονική έρευνα για να επιβεβαιώσετε αυτή σας την πίστη. Αυτό δεν έχει μόνο αποτέλεσμα την επαγωγική παραγωγή της άγνοιας αλλά και την απόκρυψη των πραγματικών συνθηκών που -αποδεδειγμένα- προκαλούν βίαιη συμπεριφορά και βίαιες πράξεις, όπως είναι η φτώχεια, το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, η κακοποίηση, η έλλειψη ισότιμων ευκαιριών και η χαμηλή ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Προσοχή εδώ. Δεν προσπαθώ να υποστηρίξω ότι τα videogames δεν έχουν επιρροή στην καθημερινότητά μας ή στη συμπεριφορά μας. Αυτό που υποστηρίζω είναι ότι όσο δεν γνωρίζουμε και δεν επικοινωνούμε τα επιστημονικά αποτελέσματα -είτε θετικά είτε αρνητικά- για όλα όσα καθιστούν την κουλτούρα μας, τότε δεν υπάρχει καμία περίπτωση να την κατανοήσουμε και να την απολαύσουμε καταλλήλως και με ασφάλεια.
Στη στήλη σας επίσης αναφέρετε το εξής:
«Είναι γεγονός από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια ότι οι παίκτες αυτών των παιχνιδιών έχουν μπερδέψει την εικονική πραγματικότητα με την πραγματική ζωή. Υποδύονται χαρακτήρες βίαιους οι οποίοι σκοτώνουν αδιακρίτως ανθρώπους με αποτέλεσμα να γίνονται εγκληματικά επικίνδυνοι στην καθημερινότητά μας.»
Δεν υπάρχει καμία επιστημονικά επιβεβαιωμένη έρευνα παγκοσμίως που να αποδεικνύει την παραπάνω παράγραφο και παράλληλα να τη συνδέει με το αν αυτοί οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι για την καθημερινότητά μας. Η γενικότερη έρευνα που λαμβάνει χώρα αφορά στο αν και πώς το μυαλό του ανθρώπου μπορεί να ξεχωρίσει γενικά το αληθινό από το φανταστικό, άσχετα από το αν παίζει ένα videogame ή βλέπει μία ταινία ή διαβάζει ένα βιβλίο. Αυτή είναι μια καθαρά επιστημονική και γενικευμένη έρευνα, αντίστοιχη δηλαδή με άλλες έρευνες που έχουν σκοπό να εξερευνήσουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Χρειάζεται λοιπόν να εξηγήσω το αυτονόητο, πόσο κακό δηλαδή προκαλούν τα γραφόμενά σας, αφού από τη στιγμή που τα πληκτρολογήσατε και τα δημοσιεύσατε δεν μπορεί παρά να έχετε άγνοια επ’ αυτού:
α) συμβάλλουν σε έναν κίτρινο Τύπο που κρύβει τα πραγματικά αίτια των κοινωνικών μας προβλημάτων
β) πλήττουν εμπορικά εταιρείες που προσφέρουν εργασία σε εκατοντάδες υπαλλήλους
γ) δαιμονοποιούν άνευ λόγου και αιτίας μία μορφή ψυχαγωγίας που φέρνει κοντά εκατομμύρια ανθρώπους
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μόλις πέρυσι θεώρησε και επίσημα ότι η «διαταραχή των videogames» είναι όντως μία μορφή εθισμού. Για να φτάσει σε αυτήν την κατάληξη έπρεπε να περάσουν δεκαετίες ερευνών, οι οποίες ακόμα συνεχίζονται. Δεν σας φαίνεται κάπως τραβηγμένο το γεγονός ότι, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χρειάστηκε τόσες δεκαετίες για να φτάσει σε ένα συμπέρασμα που, αν μη τι άλλο, ακούγεται απλό, εσάς σας πήρε 297 λέξεις για να αποκαλύψετε τη γενεσιουργό αιτία της βίας και, κατ’ επέκταση, της τρομοκρατίας, δηλαδή δύο εκ των μεγαλύτερων και πιο πολύπλοκων προβλημάτων της ανθρωπότητας;
Με σεβασμό για τη διακίνηση της ωφέλιμης γνώσης αλλά και τη βαρύτητα που έχουν οι λέξεις -ιδιαίτερα όταν προέρχονται από έναν ιστότοπο με τόση απήχηση όσο το in.gr- θα σας προέτρεπα -πάντα με καλή θέληση- να αποσύρετε ή να διορθώσετε τη στήλη σας ώστε να αντιπροσωπεύει περισσότερο την πραγματική αναζήτηση των αιτιών για τα ειδεχθή αυτά εγκλήματα, παρά μια άνευ στοιχείων ετυμηγορία που το μόνο που κάνει είναι να διακινεί λανθασμένες αντιλήψεις για θέματα που μας επηρεάζουν και μας αφορούν όλους.
Σημείωση αρχισυντάκτη
Ως Enternity αποφασίσαμε, πριν τη δημοσίευση της ανοιχτής επιστολής, να επικοινωνήσουμε με εταιρείες διανομής με στόχο να δούμε ποιες είναι οι πιθανότητες ενός κοινού μετώπου -με τη συνυπογραφή της επιστολής- έναντι τέτοιων περιπτώσεων που επιχειρούν να παραπληροφορήσουν, από πρόθεση, καλή ή κακή, ή και όχι, με ασπίδα την ιδέα ότι προστατεύεται η ελλιπής έρευνα, προστατεύονται οι αστήριχτοι ισχυρισμοί, αρκεί να παρουσιάζονται ως προσωπική άποψη. Στην προσπάθειά μας αυτή δεν ανταποκρίθηκε καμιά από τις σχετικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά. Κάποιες ήταν αδύνατο να κάνουν εσωτερικές διεργασίες, που απαιτούνται για τη συνυπογραφή μιας τέτοιας επιστολής, να ολοκληρωθούν σε μικρό χρονικό διάστημα. Κάποιες απλά δεν ενδιαφέρθηκαν. Άλλες έχουν εσωτερική πολιτική που αποκλείει, ακόμη και σε τέτοιες περιπτώσεις, ευθεία απάντηση σε ή αντιπαράθεση με δημοσιογράφους. Έτυχαν και εκ πεποιθήσεως αρνήσεις.
Μια τέτοια προσπάθεια παίρνει χρόνο, για αυτό και δημοσιεύεται σήμερα το παραπάνω κείμενο του Ηλία Παππά.
Για την καλύτερη εμπειρία σου θα θέλαμε να σε παρακαλέσουμε να το απενεργοποιήσεις κατά την πλοήγησή σου στο site μας ή να προσθέσεις το enternity.gr στις εξαιρέσεις του Ad Blocker.
Με εκτίμηση, Η ομάδα του Enternity