Για να βρεις το μυστικό, πρέπει να πας… πίσω. Όσο μπροστά (πολλαπλής ερμηνείας η λέξη) κι αν βρίσκεσαι. Με όχημα μια φουτουριστική περιπέτεια δυστοπίας, λοιπόν, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ μας οδηγεί (φαινομενικά) σε ένα μέλλον τεχνολογικής εξέλιξης αλλά βιοτικής υποβάθμισης, το οποίο έχει εξελίξει την πιο διαδεδομένη μορφή φυγής σε παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας που υποδουλώνει τον άνθρωπο, του στερεί κάθε είδους σκέψη, κάθε ίχνος αξιοπρέπειας, κάθε χαρά της ζωής. Δεν υπάρχει το σινεμά, δεν υπάρχει το Netflix, δεν υπάρχουν πλατφόρμες αναζήτησης ψυχαγωγίας… παλιομοδίτικης. Υπάρχει μονάχα το OASIS. Και μέσα σε αυτό, μπορεί(ς) να χάσεις τα πάντα. Μέχρι και να πεθάνεις ακόμη. Σε έναν κόσμο στον οποίο, έτσι κι αλλιώς, δεν αξίζεις τίποτα αν δεν έχεις πια τρόπους να πληρώνεις το OASIS. Με αφετηρία αυτά τα δεδομένα, ο Σπίλμπεργκ αισθάνεται τρόμο για το μέλλον τού κόσμου μας. Δεν τολμά να πάει πιο μπροστά, δεν ξέρει αν υπάρχει δυνατότητα για ένα restart. Και νιώθει υποχρεωμένος να μας δείξει τον δρόμο που ξέρει καλύτερα, υποσχόμενος τη σωτηρία μέσω της… pop κουλτούρας. Της πιο μαζικής πολιτιστικής κληρονομιάς του γήινου κόσμου μας. Πίσω. Στα χρόνια που η βιομηχανία του entertainment είχε μυαλό, πρόσφερε «τροφή» γι’ αυτό και συντηρούσε υγιώς τις μνήμες μας. Πίσω. Ολοταχώς.
Βέβαια, σε μια περίοδο απόλυτης Marvel-οποίησης και αποβλάκωσης των μαζών (ειδικά σε σχέση με το genre του φανταστικού), είναι πολύ τολμηρό αυτό που επιχειρεί ο Σπίλμπεργκ με το «Ready Player One». Εκ πρώτης όψης (και εκ της πιο ασφαλούς «ανάγνωσης») προσφέρει ένα nostalgia trip που μοιάζει με trivial παιχνίδι. Είναι απολαυστικό να εντοπίζεις τις (κυρίως κινηματογραφικές) αναφορές που κάνει στο παρελθόν, όμως, ακριβώς όπως όλοι πέφτουν στην παγίδα του τελευταίου level πριν από την αποκάλυψη του Easter egg, έτσι κινδυνεύεις να παραπλανηθείς και να χάσεις την ουσία του έργου. Ακριβώς επειδή και το ίδιο το έργο έχει levels. Ακριβώς όπως και εσύ, άλλωστε!
Το «Ready Player One» δεν είναι μια απλή βόλτα «down the memory lane». Πρέπει να ιδωθεί σαν μια πολυεπίπεδη αλληγορία για τη σημασία της διαμόρφωσης της μνήμης μέσω προϊόντων που καταναλώνουμε καθημερινά εξαιτίας της ύπαρξης της pop κουλτούρας. Προϊόντων / δειγμάτων ενός πολιτισμού που βασίστηκε στη μόρφωση, τη γνώση, τη σκέψη και την έμπνευση. Όλα αυτά μαζί παρήγαγαν «προϊόντα» κατανάλωσης που πορεύτηκαν μαζί μας, προκάλεσαν εσωτερικές διεργασίες, μας σύστησαν πρωτόγνωρα συναισθήματα, μας «έπλασαν» σε έναν μεγάλο βαθμό (και) ως οντότητες, άπαξ και προσανατολιστήκαμε προς αυτά για να «φυγαδευτούμε» από την πραγματικότητά μας. Διόλου τυχαία, ως κινηματογραφιστής, ο Σπίλμπεργκ βασίζει την ταινία του επάνω στην Ιστορία του σινεμά και σε γιγάντιες (#diplhs) φιγούρες που μας προκάλεσαν δέος στη μεγάλη οθόνη, από το 1933 έως και το 1999 (τουλάχιστον, αν η μνήμη μου δεν με απατά, με όλον αυτόν τον όγκο πληροφορίας και homage που κατακλύζει το φιλμ), δημιουργώντας ένα puzzle στοιχείων που «παίζονται» και από τον ίδιο τον θεατή, με στόχο να συμπληρώσει την πλήρη «εικόνα» του νοήματος / μυστικού τού έργου.
Μοιραία, ο Σπίλμπεργκ (αν και χρησιμοποιεί πολλά αναγνωρίσιμα σύμβολα και χαρακτήρες από τον κόσμο του gaming) δείχνει να καταδικάζει την εξέλιξη των παιχνιδιών, τα οποία προσεγγίζουν όλο και περισσότερο ένα σύμπαν virtual reality και απομόνωσης του χρήστη, που ξεκινά να παίζει έχοντας επιλέξει τον δικό του τρόπο φυγής, για να καταλήξει «αιχμάλωτος» μιας φαντασίωσης δίχως στοιχειώδη χαρακτηριστικά παιδείας και κουλτούρας. Ευτυχώς, δεν το κάνει με διδακτικό τρόπο για να αποτρέψει τα παιδιά (του μέλλοντος) από το να καταφεύγουν στα video games (η ταινία, άλλωστε μοιάζει κι αυτή με ένα νοητό game «αλληλεπίδρασης» για τον θεατή), αλλά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την αποφυγή επόμενων γενεών δίχως κανένα μορφωτικό επίπεδο, βουτηγμένων στην τυφλή βία. Για να μην πω σχεδόν αποκλειστικά στη βία.
Για τον Σπίλμπεργκ το σινεμά είναι μόρφωση. Και για να αποκωδικοποιήσεις πραγματικά το «Ready Player One» πρέπει να έχεις κάποιες βάσεις, ένα ικανό database βιωμένης πληροφορίας, που θα σου επιτρέπει να συνεχίζεις το παιχνίδι στο κάθε επόμενο level και να μην μένεις πίσω απορώντας μέσα σου… «γιατί γελάνε οι υπόλοιποι θεατές στην αίθουσα, τι διάβολο είδανε;». Αυτό είναι το κυρίως ρίσκο που παίρνει ο Σπίλμπεργκ σήμερα. Αλλά το κάνει με τόση αγάπη και σεβασμό προς την Τέχνη του, που ακόμη κι εκείνοι οι οποίοι δεν θα «πιάσουν» τις αναφορές με τη μια, πιθανότατα να τις αναζητήσουν κατόπιν της προβολής. Με τον τρόπο που ένα παιδί στο παρελθόν άνοιγε μια εγκυκλοπαίδεια. Με την ευκαιρία να ζήσει τη μαγεία όλης αυτής της νοσταλγίας που προτείνει τούτο το έργο. Με την ελπίδα το «τέλος του παιχνιδιού» να οδηγήσει ξανά στην κινηματογραφική αίθουσα και το αληθινό μέγεθος της αξίας του σινεμά. Της αξίας που είχε και στη… δική του νιότη.
Με έναν περίεργο τρόπο, το «Ready Player One» μοιάζει με ένα μακρινό «αδελφάκι» του «Hook» (1991)! Στα 45 του τότε ο Σπίλμπεργκ, αισθανόταν πως αφήνει οριστικά πίσω του το παιδί που θα ήθελε να μείνει για πάντα. Το άφηνε για χάρη της αληθινής ζωής. Είχε ήδη γίνει πατέρας, είχε χωρίσει, είχε μόλις κάνει έναν δεύτερο γάμο, είχε αποκτήσει μια τεράστια περιουσία και επεδίωκε περισσότερο χρήμα, δόξα και βραβεία. Πράγματα διόλου… παιδιάστικα. Εκείνη η ταινία ήταν ένα «ξόρκι» που γύρισε από φόβο. Τον φόβο της ενηλικίωσης, με μια ελπίδα γυρισμού στην «ονειροχώρα», την ελπίδα της φυγής σε κάποιο απομεινάρι του μικρού παιδιού που θα αναζητούσε κάποτε ξανά, μέσα του. Στα 72 του σήμερα, ο Σπίλμπεργκ μπορεί πια να φοβάται κάτι άλλο. Την οριστική «φυγή», την απώλεια της ζωής. Και το «Ready Player One» μπορεί να μοιάζει με μια διαθήκη σοφίας του ανθρώπου που έχτισε ακλόνητα και αξεπέραστα θεμέλια αυτής της «λαϊκά» αποκαλούμενης pop κουλτούρας. Του ανθρώπου που το 1975 άλλαξε την πορεία του σινεμά. Της θέασής του από τις μάζες, όσο και της λειτουργίας της βιομηχανίας του. Κυριολεκτικά. Με μια κοπέλα που βούλιαζε βίαια στο νερό και ελάχιστες μουσικές νότες που μας αναστατώνουν ακόμα. Ο Σπίλμπεργκ φοβάται πως μαζί με τη ζωή που πρόκειται να χάσει (κάποια στιγμή), θα τελειώσει και η αγάπη για το σινεμά. Και μας πηγαίνει εκεί που οφείλουμε να γυρίσουμε σαν πολιτισμός. Για τη δική μας διάσωση. Πίσω. Όχι, όμως, μονάχα πίσω στη φυγή (που προσφέρει το σινεμά)…
Η πραγματικότητα είναι… υπαρκτή. Και η ζωή αξίζει περισσότερο από το κινηματογραφικό παραμύθι. Καλώς ή κακώς, νικάει το παραμύθι. Και το κάθε game. Προτού η… ηλικιακή πραγματικότητα σου θυμίσει ό,τι έχασες εκεί έξω, να θυμάσαι και να αγαπάς. Την ύπαρξή σου, έναν ακόμη άνθρωπο στη Γη, έστω, αυτά που θεωρείς ότι σε έκαναν τον άνθρωπο που είσαι, τη γνώση μέσω των εμπειριών σου στη ζωή. Πριν ξαναπάς πίσω… από εκεί που ήρθες. Σε αυτό το πελώριο συμπαντικό… τίποτα.
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;
Πολύ μεγάλη ταινία. Ανθολογίας και αναφοράς. Ένα είδος πολιτιστικής διαθήκης για τη σχέση του σινεμά με τον άνθρωπο και το απαραίτητο background της κουλτούρας που (είθισται να) κουβαλά μέσα του. Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ των αρχών της καριέρας του βρίσκεται (και πάλι) εδώ. Με μια «αμόλυντη» ποιότητα αγάπης και αφιέρωσης στην 7η Τέχνη. Όπως αυτός τη γνώρισε, την αφηγήθηκε και την εξέλιξε. Τολμηρές οι προθέσεις αυτές σε μια περίοδο της ανθρωπότητας στην οποία η μόρφωση χάνεται όλο και περισσότερο και η άγνοια προς το παρελθόν προφητεύει κάτι καταστροφικό για το μέλλον. Προσωπικά, με συγκινεί η σκέψη της ύπαρξης μιας τέτοιας ταινίας σήμερα. Περισσότερο κι από την ίδια την ταινία! Λυπάμαι τους ανθρώπους που δεν θα καταλάβουν ή δεν θα πάρουν τίποτα από αυτό το έργο. Δεν έχουν φαντασία. Δεν έχουν κουλτούρα. Και, ενδεχομένως, ούτε καν ζωή.
Του Ηλία Φραγκούλη, σε συνεργασία με το freecinema.gr
Το έργο επειδή έτυχε και το ειδα ειναι πολυ μπροστα απο την εποχη του μου θυμιζει οταν ειχε βγαλει ο σπιλμπεργκ τον Ετ τον εξωγηινο η το επιστροφη στο μελλον πολυ μπροστα εκεινες οι ταινιες
Έχω ψηθεί ΤΟΣΟ πολύ να πάω να το δω
Είχα διαβάσει το βιβλίο πριν από μερικά χρόνια. Ήταν εξαιρετικό. Χαίρομαι που και η ταινία δείχνει αντάξιά του. Θα το δω σίγουρα.
Με διαφορά η καλύτερη κριτική που διάβασα για την ταινία. Και είναι αλήθεια, είναι ΤΑΙΝΙΑΡΑ.
Απίστευτη ντροπή που δεν βρίσκεις σχόλια για τέτοια ταινία εδώ μέσα. Εκτός του ότι μάλλον κανένας δεν πάει σινεμά από τους users επισκέπτες του site, φαίνεται πως τα σχόλια πέφτουν βροχή μόνο σε βαθμολογίες τύπου 2 ή 3 αλλά όχι για την κάθε ταινία, μόνο επειδή ενοχλεί η χαμηλή βαθμολογία. Ντροπή και πάλι.
Χαχαχαχα! Nτροπη και αισχος, ονειδος και ερυθριαση παλιοπαιδα που δεν ειπατε κατι. Ε παλιοπαιδα! Μα εχει η ταινια και απ'αυτα τα 'βιρτσουα ριαλιτια' που αρεσουν σε σας που παιζετε τα κομπιουτερς! Μα να μην πειτε κατι που εβαλε και 10?! Ντροπη παλιοπαιδα ε παλιοπαιδα!
Έχει μπει watchlist η ταινία, αλλά θα την δω στο πολύ μέλλον. Η κριτική άκρως θετική, και πολλές φορές σε ταινίες που βάζει ο φραγκούλης καλό βαθμό τις βλέπω ώστε να μπορέσω να καταλάβω και το review του καλύτερα. Για παράδειγμα είδα το nymphomaniac 1-2 και δεν συμφώνησα καθόλου με τον καλό βαθμό και το review που έδωσε. Μου φάνηκε άκρως υπερβολική ταινία και δεν θα την πρότεινα να την δει κάποιος. Τα λίγα σχόλια ίσως έχουν να κάνουν και με την θεματολογία πάντως δεν είναι πάντα εξαιτίας του καλού βαθμού.
Ειδα την ταινια. Πρεπει οπωσδηποτε να πατε να την δειτε. Ανετα η καλυτερη που εχω δει στο σινεμα τα τελευταια 5 χρονια. Οποιος ασχολειται εστω και λιγο με τα video games οφειλει στον εαυτο του να την δει. Σας το λεει καποιος που δεν ενθουσιαζεται ευκολα απο ταινιες.
Πραγματικά καταπληκτική ταινία ειχα χρονια να περασω τοσο καλα με ταινια Τωρα οτι ο περιεργος εβαλε 10 θα ελεγα οτι ετυχε
Καταπληκτική! Στο τοπ 10 των αγαπημένων μου!