Μετά από ένα ξέφρενο βράδυ, γεμάτο αλκοόλ και ουσίες, ένας άνδρας ξυπνά στο ρημαγμένο δωμάτιό του σε ένα παρακμιακό μοτέλ, ανήμπορος να θυμηθεί ακόμη και το όνομά του. Το επάγγελμά του, αυτό του αστυνομικού, του το θυμίζει ένας από τους άλλους ενοίκους. Τι συνέβη το προηγούμενο βράδυ; Πώς κατάφερε ένας άνθρωπος του νόμου να φτάσει σε τέτοια άθλια κατάσταση; Όμως τα άσχημα δεν τελειώνουν εκεί, καθώς σιγά-σιγά μαθαίνει το λόγο που βρίσκεται εκεί: την εξιχνίαση ενός φόνου, με το κρεμασμένο πτώμα του θύματος να βρίσκεται λίγα μέτρα μακριά από το παράθυρό του. Όντας ένα RPG βασισμένο στο κλασικό κι αγαπημένο Dungeons & Dragons, το Disco Elysium δεν αργεί να δείξει το βάθος του. Όλα ξεκινούν στο μυαλό: τι είδους ντετέκτιβ νομίζεις πως είσαι; Από τις πρώτες στιγμές του παιχνιδιού, ο παίκτης καλείται να εξωτερικεύσει τον ερευνητή που κρύβει μέσα του, όποιος κι αν είναι αυτός. Με τέσσερα σετ Attributes (Intellece, Psyche, Physique, Motorics) που διαθέτουν πέντε Skills έκαστο, η περσόνα που θα χτίσει κάποιος για τον αστυνομικό που θα χειρίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού είναι δύσκολο να μοιάζει ακριβώς με άλλου παίκτη.
Είναι δηλαδή εφικτό κάποιος να δημιουργήσει τον «κακό» αστυνομικό, εκείνον που δε φοβάται ακόμη και να πιαστεί στα χέρια αν πιστεύει ότι θα τον βοηθήσει στην έρευνά του ενώ άλλος μπορεί να χρησιμοποιεί το μυαλό του για να «βλέπει» στοιχεία που άλλοι αγνοούν – στη σκηνή ή στους ανθρώπους. Το καλό είναι πως, με οποιονδήποτε τρόπο κι αν επιλέξει ο παίκτης να «χτίσει» τον χαρακτήρα του, οι διάλογοι και τα γεγονότα θα προσαρμοστούν σε αυτόν και θα συνεχίσουν να προσαρμόζονται όσο εξελίσσεται κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Τα συγκεκριμένα στατιστικά συμπληρώνονται από το Thought Cabinet, όπου ο παίκτης μπορεί να αφιερώσει χρόνο και να εξερευνήσει πλήρως μια ιδέα την οποία έπειτα κρατά μόνιμα στο μυαλό του κι απολαμβάνει σταθερά bonuses – αν θελήσει, μπορεί να αδειάσει θέσεις για νέες ιδέες ξεχνώντας παλιές ή «αγοράζοντας» καινούριες θέσεις μέσω των Skill Points, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει και για την εξέλιξη των βασικών στατιστικών.
Μπορεί τα στατιστικά να ακούγονται πολλά, όμως κάθε άλλο: το Disco Elysium δεν είναι παιχνίδι αριθμών ή ξεκάθαρα βασισμένο σε ζαριές, τουλάχιστον όσον αφορά την παρουσίαση. Τα checks πρακτικά είναι διάλογοι και ο παίκτης βλέπει το ποσοστό επιτυχίας και ποιοι παράγοντες το επηρεάζουν, όμως ως εκεί, δηλαδή δε θα κυνηγάει ακατάπαυστα νούμερα και ζαριές παρότι ουσιαστικά αυτά είναι τα «συστατικά» πίσω από κάθε τέτοια επιλογή. Χαμένα checks μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στο Morale του πρωταγωνιστή και φυσικές ζημιές (χτυπήματα, χρήση ουσιών ή αλκοόλ κλπ) ζημιά στο Health και αν φτάσουν στο μηδέν τότε είναι game over. Φυσικά, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να αυξήσει κανείς τα μέγιστα όρια ή να αναπληρώσει χαμένες μονάδες, ενώ δεδομένου του πόσο όλα προσαρμόζονται στον πρωταγωνιστή, είναι δύσκολο να φτάσει σε game over όμως όχι κι απίθανο. Αντιθέτως, θα μπορούσε κανείς να ολοκληρώσει ένα playthrough με ελάχιστη χρήση αντικειμένων – αναλώσιμων και μη. Τα ρούχα (από καπέλα και γυαλιά έως γάντια, μπλούζες και παπούτσια) που φοράει ο ανώνυμος πρωταγωνιστής επηρεάζουν επίσης τα στατιστικά του και η απλή αλλαγή ενδυμασίας μπορεί να βοηθήσει αρκετά σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο και πάλι, ένας υπομονετικός παίκτης που έχει πάρει το χρόνο του κι έχει επενδύσει σε διάφορα στατιστικά και Internalized Thoughts στο Thought Cabinet, μπορεί να ζήσει και χωρίς τέτοιες αλλαγές.
Εστιάζοντας μονάχα στους μηχανισμούς και τα νούμερα, βέβαια, περιγράφεται ένα μόνο κομμάτι του Disco Elysium. Το σενάριο εκτυλίσσεται σε μια μικρή παραθαλάσσια περιοχή, μέρος μιας πόλης όπου πόλεμος και φτώχεια ταλαιπωρούν τους κατοίκους χρόνια τώρα. Ανακαλύπτοντας το παρελθόν της πόλης και του καθενός ξεχωριστά, το κουβάρι ξετυλίγεται κι ο ντετέκτιβ μαθαίνει περισσότερα για την υπόθεση, τον άγνωστο (για εκείνον) κόσμο αλλά και τον εαυτό του. Είναι πολύ σημαντική η έλλειψη δράσης, με τον παραδοσιακό τρόπο. Ακόμη και κινήσεις όπως άλματα ή αναμετρήσεις και ανταλλαγή πυρών γίνονται μέσω επιλογών που, ουσιαστικά, είναι σκέψεις στο μυαλό του πρωταγωνιστή. Όλα ξεκινούν και τελειώνουν εκεί, είτε μιλάει προς άλλους είτε με τον ίδιο του τον εαυτό. Τα τόσα Skills «παλεύουν» μέσα στον νου του κι αυτό είναι ένα από τα πιο διασκεδαστικά κομμάτια του παιχνιδιού. Η φωνή της λογικής αναφέρει κάτι, έπειτα έρχεται το πνεύμα της σκανδαλιάς να δώσει την άποψή του, οι εγκυκλοπαιδικές γνώσεις προσθέτουν κάποια ιστορικά γεγονότα στην εξίσωση και τέλος, η βρώμικη γραβάτα του αστυνομικού έρχεται να συμπληρώσει το… θέατρο του παραλόγου που λαμβάνει χώρα στο κεφάλι του. Μάλιστα, η έκδοση The Final Cut έκανε μια τεράστια αλλαγή συγκριτικά με την αρχική, δίνοντας φωνή (συγκεκριμένα, του καλλιτέχνη της jazz, Lenval Brown) σε κάθε χαρακτήρα και κάθε Skill, το οποίο από μόνο του μεταμόρφωσε το παιχνίδι. Βαθιά και σχεδόν απόκοσμη, η φωνή πίσω από κάθε σκέψη του πρωταγωνιστή είναι σχεδόν εθιστική. Μπορεί να υπάρχουν άπειρες σελίδες διαλόγου για διάβασμα, όμως η δυνατότητα να ακούει κανείς μια φωνή και να τη «δένει» με τον χαρακτήρα κάποιου είναι ανεκτίμητα καλή προσθήκη και προσθέτει βάθος σε ένα διόλου ρηχό RPG, κάνοντας την εμπειρία ευκολότερη και για όσους δεν είναι λάτρεις του είδους.
Ο λόγος -όπως και το μυαλό, τα αντανακλαστικά και η σωματική δύναμη- είναι πιο δυνατά από κάθε ξίφος και ξόρκι που θα μπορούσε να περιέχει. Η χαρά του να επιχειρεί κανείς για δεύτερη και για τρίτη φορά να προχωρήσει εμπρός με ένα συγκεκριμένο κομμάτι διαλόγου, αλλά αποτυγχάνει στα checks έως ότου το ζάρι του κάνει τη χάρη, παραμένει αμείωτη ως το τέλος του παιχνιδιού παρά το ασταμάτητο διάβασμα για περίπου 25 ώρες που διαρκεί. Γιατί, όσο κι αν δελεάζει ένας διαφορετικός (κι ενδεχομένως ευκολότερος) τρόπος για να λυθεί ένα πρόβλημα, είναι εύκολο να «δεθεί» ο παίκτης με τον πρωταγωνιστή και να μη θέλει να «προδώσει» τον χαρακτήρα του με μια απάντηση που, υπό άλλες συνθήκες, δε θα έδινε. Οι καλογραμμένοι διάλογοι, τα διαρκή σχόλια μέσα στο μυαλό και οι διάφοροι τρόποι προσέγγισης μιας κατάστασης είναι όλο το «καύσιμο» που χρειάζεται ο παίκτης για να φτάσει ως το τέρμα. Με τα γεγονότα να λαμβάνουν χώρο σε συγκεκριμένες, μικρές εκτάσεις, όσα συμβαίνουν μοιάζουν να γίνονται οργανικά. Το γεγονός ότι ο μπάρμαν της καφετέριας γνωρίζει κάποια πράγματα που εκτυλίχθηκαν εκτός του μαγαζιού είναι κάτι που μπορεί να συμβεί, ενώ σε παραδοσιακά RPG είναι κάπως δύσκολο να δικαιολογηθεί πώς κάποιος στην άλλη άκρη του κόσμου γνωρίζει για τα καμώματα του ήρωα που συνέβησαν μόλις λίγες ώρες πριν. Τέτοιες μικρές λεπτομέρειες, όπως και η γενικότερη ποιότητα του σεναρίου και των χαρακτήρων, βοηθούν το Disco Elysium να ξεχωρίσει ως ένα άριστο, αξιοπρόσεκτο παιχνίδι που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα.
Μια από τις μεγάλες αλλαγές του The Final Cut είναι η προσθήκη τεσσάρων πολιτικών ιδεολογιών (κομμουνισμός, φασισμός, μοραλισμός και υπερφιλελευθερισμός), μια από τις οποίες μπορεί να υιοθετήσει ο παίκτης και να ακολουθήσει μια ολοκαίνουρια σειρά αποστολών γύρω από αυτή – οι οποίες θα φέρουν νέους χαρακτήρες και περιοχές στο δρόμο του παίκτη. Το ωραίο εδώ είναι πως η ιδεολογία δεν επιλέγεται μέσω κάποιας απλής ερώτησης τύπου «τι υποστηρίζεις;», αλλά οι φωνές μέσα στο κεφάλι του πρωταγωνιστή τον σπρώχνουν προς μια ιδεολογία όταν παρατηρήσουν πως οι απαντήσεις του (στον οποιονδήποτε) συνάδουν με αυτή. Όπως όλα τα θέματα που αγγίζει το Disco Elysium, τα οποία δεν είναι λίγα και κάποια απαιτούν γερά στομάχια, ο τρόπος που προσεγγίζεται η πολιτική ιδεολογία περιλαμβάνει ισόποσες δόσεις χιούμορ και αλήθειας. Για παράδειγμα, αν βλέπει τον εαυτό του ως τον σωτήρα της εργατικής τάξης, για κάθε καλή κουβέντα που μπορεί να πει η φωνή της δημιουργικότητας, η λογική έρχεται να επαναφέρει τον πρωταγωνιστή στην θλιβερή του πραγματικότητα. Φυσικά, το debate μεταξύ πρωταγωνιστή και φωνών έχει τεράστιο ενδιαφέρον κι ο παίκτης έχει την επιλογή να επιλέξει αν θα υποστηρίξει την ιδεολογία του ή αν θα κάνει πίσω.
Αντίστοιχα, σοβαρά θέματα όπως κακοποίηση, βία κατά των γυναικών και πολλά ακόμη πέφτουν στο «τραπέζι» και το σενάριο πάντοτε τα αντιμετωπίζει με την πρέπουσα σοβαρότητα, βάζοντας τον παίκτη σε σκέψεις μέσα από τις τόσες αντικρουόμενες φωνές που συμπληρώνουν κάθε λέξη του πρωταγωνιστή και κλείνοντας με μια δόση χιούμορ για να μην βαρύνει υπερβολικά η ατμόσφαιρα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο εξαιρετικά εκνευριστικός Cuno, ένα παιδί που φαίνεται να αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα όμως δεν παύει να γίνεται εμπόδιο στην έρευνα του ντετέκτιβ. Στην άλλη πλευρά, υπάρχει ο βοηθός του πρωταγωνιστή, ο υπαστυνόμος Kim Kitsuragi, που άνετα θα μπορούσε να πάρει τη θέση του πρωταγωνιστή. Έχοντας ρίζες από ξένους τόπους, συχνά βρίσκεται στο στόχαστρο των ντόπιων όμως αποτελεί υπόδειγμα ψυχραιμίας κι επαγγελματικότητας, χωρίς να γίνεται το μονοδιάστατο στερεότυπο του καλού αστυνομικού που απλώς παλεύει για το καλό όλων. Στη διάρκεια της ιστορίας, δείχνει πως έχει πολύπλοκη προσωπικότητα και είναι στο χέρι του παίκτη να τον κάνει σύμμαχό του ή να διατηρήσει την τυπικότερη των σχέσεων ελέω συνεργασίας και μόνο. Σίγουρα, υπάρχουν στιγμές που ο ρυθμός πέφτει εμφανώς, ειδικά στις πρώτες ώρες που φαίνεται να περνούν πιο… αργά από τις υπόλοιπες. Το παιχνίδι εκτυλίσσεται σε ένα διάστημα λίγων ημερών κι ορισμένες αποστολές (βασικές και μη) μπορούν να ολοκληρωθούν μονάχα αν ο παίκτης έχει περάσει κάποια 24ωρα στην πόλη. Επιπλέον, η διανυκτέρευση δεν είναι δωρεάν και ο παίκτης θα πρέπει με κάθε τρόπο να μαζέψει χρήματα και να πληρώσει τον διαχειριστή του μοτέλ: είτε με έντιμους τρόπους (μαζεύοντας μπουκάλια) είτε όχι και τόσο έντιμους (δωροδοκίες και τα συναφή). Επομένως, η εξερεύνηση ανταμείβεται και συχνά μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις που δε θα περίμενε ο παίκτης, οι οποίες ανοίγουν ολοκαίνουριες «πόρτες» στην υπόθεση δολοφονίας που ερευνούν. Ακόμη κι αυτές οι φαινομενικά μικρές επιλογές, μπορούν να επηρεάσουν τη ροή της ιστορίας αλλά και το πώς αντιμετωπίζεται ο πρωταγωνιστής από τον περίγυρό του.
Εξερευνώντας τα περιβάλλοντα και συλλέγοντας αντικείμενα, ο παίκτης μπορεί να αποκτήσει το επάνω χέρι σε δύσκολες καταστάσεις έχοντας λάβει γνώση από τα όσα ανακάλυψε. Μπορεί να ξαφνιάσει κάποιον, μιλώντας για πράγματα που θεωρητικά δε θα έπρεπε να γνωρίζει όμως ανακάλυψε μέσω αντικειμένων στον κόσμο, κι έτσι να αλλάξει εντελώς τη ροή της κουβέντας. Ο χειρισμός στις κονσόλες είναι εύχρηστος, με τον αριστερό μοχλό να κινεί τον πρωταγωνιστή και τον δεξιό μοχλό να στοχεύει προς κομμάτια του χώρου ή άλλους χαρακτήρες με τους οποίους μπορεί να αλληλεπιδράσει ο παίκτης. Όλα τα υπόλοιπα πλήκτρα είναι κυρίως συντομεύσεις ή χρησιμοποιούνται για επιλογή/ακύρωση εντός των μενού. Με τον παραπάνω τρόπο, προσπαθεί να μιμηθεί τον τρόπο λειτουργίας ενός ποντικιού σε υπολογιστή, όμως θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη ακρίβεια (για αντικείμενα που βρίσκονται δίπλα-δίπλα) και να εξαλείψει μερικές ατέλειες. Αν ο παίκτης θελήσει να αλληλεπιδράσει με κάτι που βρίσκεται μακριά, τότε αντί ο πρωταγωνιστής να κατευθυνθεί προς τα εκεί τρέχοντας (όπως συμβαίνει κατά την κίνηση με τον αριστερό μοχλό) θα πάει περπατώντας, μια ανεξήγητη επιλογή που πιο πολύ εκνευρίζει παρά βοηθάει. Δεδομένου του πόσο μεγάλες φαντάζουν οι περιοχές όταν υπάρχει ένα διαρκές μπρος-πίσω για συλλογή πληροφοριών και αντικειμένων, τέτοια μικρά προβληματάκια γίνονται ευκολότερα αντιληπτά.
Σχεδόν πρέπει να εξερευνήσει κανείς, καθώς είναι τόσα τα μονοπάτια που μπορεί να ακολουθήσει για να φτάσει στον ίδιο στόχο, κι εκεί κρύβεται η μαγεία του παιχνιδιού. Μπορεί να μην προσφέρεται τεράστια ποικιλία σε τέλη (πρακτικά ένα τέλος, με πολλές παραλλαγές) όμως το ταξίδι μπορεί κάθε φορά να είναι πολύ διαφορετικό μεταξύ δύο playthroughs. Ουσιαστικά, όποια στατιστικά κι αν επιλέξει ή με οποιονδήποτε τρόπο κι αν προσεγγίζει τις καταστάσεις, ο παίκτης δεν μπορεί να αποτύχει (τουλάχιστον στη βασική ιστορία) – απλώς βάζει τρικλοποδιές στον εαυτό του, καθυστερεί ή πρέπει να επανέλθει ισχυρότερος. Μπορεί να πεθάνει, σίγουρα, όμως ποτέ δε θα βρει έναν απροσπέλαστο «τοίχο» λόγω των επιλογών του. Την πολυδιάστατη ιστορία και κόσμο συμπληρώνει η εξαιρετική εμφάνιση τού τίτλου, σαν πίνακας ζωγραφισμένος με λαδομπογιές όπου μέσα του κρύβονται άκρως εκφραστικές φιγούρες ανθρώπων. Στο PlayStation 5, «τρέχει» σε 4K/60fps με καμία αισθητή πτώση στον ρυθμό καρέ. Με την έκδοση The Final Cut, προστέθηκαν νέα animations που κάνουν την εμπειρία συνολικά ομαλότερη στο μάτι. Η μουσική ταιριάζει απόλυτα με τα διάφορα τοπία που θα επισκεφτεί ο παίκτης, τα οποία δε θα αναφερθούν για να αποφευχθούν τα spoilers, όμως μπορεί να ειπωθεί πως από την κατεστραμμένη παραθαλάσσια πόλη ως το λιμάνι και τις βρώμικες γύρω περιοχές, κάθε χώρος έχει τη χαρακτηριστική μουσική του. Μάλιστα, η ανανεωμένη έκδοση The Final Cut περιλαμβάνει νέα κομμάτια μουσικής από τους British Sea Power, τη μπάντα που επιμελήθηκε τη μουσική και της απλής έκδοσης.
Ένα από τα λίγα μελανά σημεία του παιχνιδιού είναι η αστάθειά του. Ο αριθμός crashes ήταν σχεδόν διψήφιος σε ένα playthrough και συνδυαστικά με το πόσο χρόνο μπορεί να απαιτήσει ένας διάλογος αλλά και την αδυναμία για save/autosave (για προφανείς λόγους) κατά τη διάρκεια των διαλόγων, χάθηκε αρκετές φορές σημαντική πρόοδος – από λίγα λεπτά έως και μια ώρα στη χειρότερη. Επιπλέον, υπάρχουν διάφορα bugs, κατά βάση στα γραφικά (ο πρωταγωνιστής ώρες-ώρες συμπεριφέρεται σαν να έχει σπασμούς και το κεφάλι του πηγαίνει αριστερά-δεξιά χωρίς λόγο) όμως υπάρχουν αναφορές για πιο σημαντικά θέματα που -ευτυχώς- δεν βασάνισαν περαιτέρω τον πρωταγωνιστή μας.
Συνοψίζοντας, το Disco Elysium The Final Cut είναι η καλύτερη έκδοση ενός εκ των καλύτερων και δημιουργικότερων RPG που θα παίξει ποτέ κανείς. Προσφέρει ουσιαστικές βελτιώσεις που θα ωφελήσουν ακόμη κι όσους ήδη έχουν ολοκληρώσει έστω ένα playthrough (στην παλιά έκδοση) ενώ όσοι το ζήσουν για πρώτη φορά, θα το γνωρίσουν με το… καλύτερο «κοστούμι» του. Όπως και να ‘χει, για τους λάτρεις της καλής ιστορίας, της ευελιξίας στην εξέλιξη των γεγονότων, των επιλογών που έχουν βάρος και αντίκτυπο αλλά και εκείνων που διασκεδάζουν με παιχνίδια που τους βάζει σε διαδικασία σκέψης (τόσο σε επίπεδο μηχανισμών όσο και σε προσωπικό), το Disco Elysium: The Final Cut είναι μια απαραίτητη εμπειρία.
Για την καλύτερη εμπειρία σου θα θέλαμε να σε παρακαλέσουμε να το απενεργοποιήσεις κατά την πλοήγησή σου στο site μας ή να προσθέσεις το enternity.gr στις εξαιρέσεις του Ad Blocker.
Με εκτίμηση, Η ομάδα του Enternity