Άκρως gaming και πλήρως φιλοσοφικό - φιλολογικό το κείμενό μου αυτή τη φορά. Συνίσταται καφές, καθαρό μυαλό κι ονειροπόλα διάθεση πριν την ανάγνωσή του. Η αφορμή για το παρόν κείμενο είναι ένα πρόσφατο Jimquisition με θέμα την χρήση του όρου "cinematic" στη φρασεολογία των video games, που μπορείτε να βρείτε παρακάτω. Το video αποτελεί μία αρχή του νήματος της σκέψης μου και τίποτα παραπέρα. Βλέποντάς το με οδήγησε σε μία σειρά από σκέψεις, πολλές από τις οποίες έχω κάνει συχνά στο παρελθόν, οι οποίες αρμόζουν απόλυτα για τον παρόντα διάλογο που έχουμε αναπτύξει στα πλαίσια του Enternity Community και του βήματος που μας παρέχει. Το θέμα μου δεν είναι αυτή καθεαυτή η φράση "cinematic experience". Αν και τα video του και οι απόψεις του είναι λίγο του ύψους και του βάθους για τη δική μου αισθητική και τη δική μου κοσμοθεώρηση των πραγμάτων, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Sterling με καλύπτει. Για άλλο ξεκίνησαν να το χρησιμοποιούν τα τμήματα marketing της βιομηχανίας, θέλοντας να συνδέσουν θετικούς συνειρμούς και χαρακτηριστικά, όπως ώριμο σενάριο, πολύ υψηλή ποιότητα παραγωγής, ή πολύ απλά ότι πρόκειται για aspect ratio ευρείας απεικόνισης παλιότερα, όταν ακόμα κάναμε την μετάβαση από CRT σε LCD και Plasma και σε άλλο κατέληξαν με την παρούσα γενιά. Πλέον το "cinematic experience" είναι περισσότερο δικαιολογία για frame rates ή άλλες τεχνικές ελλείψεις ενός τίτλος, που μπαίνουν στο περιτύλιγμα της "κινηματογραφικής εμπειρίας" για να παρουσιαστούν ως συνειδητή επιλογή, παρά για να "διαφημίσουν" κάποιο χαρακτηριστικό. Το αποτυπώνει αρκετά καλά και δεν έχω να πω κάτι ουσιαστικά διαφορετικό.
Το πρόβλημά μου είναι πιο βασικό. Το θέμα μου είναι η εξ αρχής επιλογή του όρου και το ότι εξακολουθούμε να τον χρησιμοποιούμε εκτεταμένα. Το πρόβλημά μου δεν είναι μόνο το "cinematic experience", αλλά ο συνολικά ετερόκλητος προσδιορισμός των video games με όρους άλλων Media ψυχαγωγίας, το γεγονός ότι εξακολουθεί η βιομηχανία να προσδιορίζει τον εαυτό της σε σχέση με άλλα, εξωγενή πράγματα, το γεγονός ότι εξακολουθεί να επικοινωνεί την ταυτότητά της μέσω "δανείων" από τον κινηματογράφο (κυρίως) ή άλλες, προγενέστερες από αυτή μορφές διασκέδασης ή επικοινωνίας. Το θέμα μου είναι τόσο το γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά και το τι σημαίνει. Δεν είναι παράλογο αυτό που συμβαίνει, ούτε καν λάθος. Για την ακρίβεια, δεν ξέρω κατά πόσο θα μπορούσε να είναι διαφορετικό. Μιλάμε για μία βιομηχανία που είναι πολύ νεαρή. Επιπλέον, μιλάμε για μία βιομηχανία που δεν απευθύνεται στις μάζες, ούτε δείχνει ότι πλησιάζει σε αυτό τον στόχο. Κοινώς, όπως έχω γράψει σε προηγούμενο κείμενό μου, δεν μας ξέρει η μάνα μου....
Στην ουσία, αν το καλοσκεφτείτε, τα video games είναι μία βιομηχανία που έχει "κολλήσει" στην εφηβεία. Είναι απολύτως δόκιμο να χρησιμοποιείς φρασεολογία από προγενέστερες μορφές όταν είσαι κάτι καινούριο. Ο κινηματογράφος, για να κρατήσουμε το παράδειγμα μέχρι τέλους, αρχικά ονομαζόταν "moving pictures". Επιπλέον, είναι απολύτως δόκιμο να μοιράζεσαι με κάποιον φρασεολογία από τη στιγμή που έχεις παρόμοια εργαλεία. Οι όροι "κάδρο", "σύνθεση" ή "χρωματική παλέτα" αφορούν κοινά εργαλεία που χρησιμοποιούν τόσο ο κινηματογράφος, όσο και η φωτογραφία (ή η ζωγραφική ή το σκίτσο κτλ). "Τίνος είσ' 'συ" που λένε και στο χωριό της γυναίκας μου. Όταν πήγα πρώτη φορά ως νέος γαμπρός στον Τυμφρηστό, ήμουν ο "γαμπρός της Ασήμως". Απολύτως λογικό και δόκιμο. Σαν τον κινηματογράφο, έτσι κι εγώ, όντας κάτι νέο, κάτι καινούριο, αρχικά είχα ετερόκλητο προσδιορισμό. Τώρα που πέρασαν τα χρόνια, όμως, είμαι πλέον απλά "ο Κώστας", ή στη χειρότερη "ο Κώστας της γυναίκας μου". Με το πέρασμα του χρόνου έπαψα να έχω ανάγκη τον προσδιορισμό σε σχέση με κάτι παλαιότερο, έγινα από μόνος μου κάτι γνώριμο, με δική του ταυτότητα. Στον ενθουσιασμό του νέου, όταν ακόμα η επίσκεψή μου σήμαινε ότι στο δρόμο του σπιτιού κοιτούσαν κρυφά πίσω από τις κουρτίνες για να δουν το νέο γαμπρό της γειτονιάς, ο μόνος τρόπος για να κωδικοποιηθεί και να αφομοιωθεί η πληροφορία της ύπαρξής μου ήταν μέσω της σύνδεσής μου με κάτι προγενέστερο. Τώρα που είμαι κάτι εξίσου δεδομένο (και πλέον με έχει παντελώς γραμμένο το χωριό για το αν είμαι εκεί ή όχι) δεν χρειάζομαι πια αυτή τη διαδικασία.
Επιπλέον, υπάρχει μία σημαντική διαφορά μεταξύ κινηματογράφου, ή του "γαμπρού της Ασήμως" και των video games. Δεν όρισε τον εαυτό του ο κινηματογράφος ως "κινούμενες εικόνες". Από πολύ γρήγορα άρχισε να προσδιορίζεται με δικό του λεξιλόγιο. Το "κινούμενες εικόνες" ήταν απλά ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε κυρίως από το κοινό και τον Τύπο για να μπορέσουν να εξηγήσουν το φαινόμενο στα πρώτα του βήματα. Όταν πέτυχε ουσιαστική αναγνωρισιμότητα, έβαλε τους δικούς του όρους και τη δική του φρασεολογία και τα επέβαλε σε όλους. Εγώ πάντα ως "Κώστας" συστηνόμουν, προσφέροντας την πληροφορία της πεθεράς μου ως συμπληρωματική, όχι κύρια. Κανένας, όμως, δεν προσέδωσε κινηματογραφικά στοιχεία στα video games. Το έκαναν από μόνα τους. Τα ίδια τα video games επέλεξαν έναν ετερόκλητο προσδιορισμό σε μία προσπάθειά τους για να επικοινωνήσουν αφενός την πρόοδό τους παράλληλα με την πρόοδο της τεχνολογίας σε ότι αφορά τις μηχανές γραφικών, των τηλεοράσεων κι αργότερα των δυνατοτήτων αφήγησης κι αφετέρου για να προσελκύσουν με αυτό τον τρόπο νέα κοινά.
Και σε αυτό το τελευταίο είναι το πρόβλημα. Τα video games έχουν παραμείνει στην εφηβική ηλικία. Δεν ενηλικιώθηκαν ποτέ, ούτε δείχνουν ότι το πολυεπιθυμούν. Σαν γυμνασιόπαιδα που γεμίζουν τις τσάντες τους γράφοντας για metal συγκροτήματα ή ομάδες ποδοσφαίρου, σαν έφηβες που αντιγράφουν ντυσίματα και χτενίσματα από ταινίες ή video clip, σαν 15χρονά που νιώθουν ακόμα ασφυκτικά βαριά την σκιά των απόψεων των γονιών τους, των δασκάλων τους ή των αυθεντιών που συναντούν, ανίκανα να γεμίσουν το κενό με την δική τους, προσωπική κοσμοθεώρηση των πραγμάτων, έτσι και τα video games έχουν κολλήσει στην ηλικία των 15. Ότι κάνουν, ότι εκπέμπουν, ότι εκφράζουν, όλη τους η εσωστρέφεια κι εξωστρέφεια αυτό φωνάζει. "Eίμαι 15χρονο". Σε ότι αφορά το κομμάτι της εξωστρέφειας, δεν χρειάζεται να γράψω πολλά. Υπό ποιο πρίσμα κατανοεί η ευρύτερη κοινωνία τι είναι video games; Πώς παρουσιάζονται στα δελτία ειδήσεων; Τι κατανόησή τους έχει η μέση 40άρα Ελληνίδα μάνα; Αν τα video games ήταν άνθρωπος, τότε σε ότι αφορά την ευρύτερη κατανόηση της κοινωνίας θα ήταν άντρας, 13-15 χρονών, που του αρέσει η τεχνολογία και που έχει μάλλον αντισυμβατική (αν υπάρχει κάτι τέτοιο) κοινωνική ζωή και συμπεριφορά, είτε ακραία δραστήρια, είτε ακραία ανύπαρκτη. Καλώς ή κακώς, δίκαια ή άδικα, δεν νομίζω ότι χωράει και πολύ συζήτηση ότι έτσι έχει η κατάσταση.
Το αστείο είναι τι κάνουμε μόνοι μας. Τι κάνουμε για να αντικαταστήσουμε αυτή τη φρασεολογία; Μας εκφράζει; Σημαίνει κάτι, πραγματικά; Τι καταλαβαίνετε εσείς όταν κάποιος σας λέει ότι ένα παιχνίδι προσφέρει "κινηματογραφική εμπειρία"; Εγώ καταλαβαίνω ότι μάλλον πάει για ρεαλισμό σε ότι αφορά την εικαστική προσέγγιση. Πιθανόν να έχει ένα πιο "ώριμο" και ολοκληρωμένο σενάριο. Ίσως να έχει καλοφτιαγμένα cutscenes. Μπορεί να έχει voice acting από γνωστούς ηθοποιούς. Δεν αποκλείεται να έχει προσέγγιση που να παραπέμπει σε κινηματογραφικό, καλοκαιρινό blockbuster σε ότι αφορά τις θεματικές του. Πολλά "ίσως" και "πιθανόν", που σημαίνει ότι δεν είναι και πολύ χρήσιμος σαν όρος, γιατί δεν επικοινωνεί κάτι συγκεκριμένο. Ειδικά τα τελευταία 1-2 χρόνια, αν ακούω "κινηματογραφική εμπειρία" είμαι μάλλον επιφυλακτικός, γιατί πέρα από το χρύσωμα των τεχνικών φαρμακιών που περιγράφει ο Sterling στο video του, προσωπικά το έχω συνδέσει και με μικρή διάρκεια παιχνιδιού ή μειωμένη συμμετοχή του παίκτη μέσω περιορισμένου gameplay a la Cage. Άρα; Τι νόημα έχει η χρήση του όρου; Τι περιγράφει; Γιατί επιμένουμε στο θολό "cinematic experience", αλλά δεν μιλάμε για χρωματικές παλέτες, συνθέσεις, τοπία, φωτογραφία κτλ; Δεν αφορούν αυτοί οι όροι τα video games; Δεν περιγράφουν καλύτερα αυτό που θέλουμε να αποτυπώσουμε και να επικοινωνήσουμε στην εκάστοτε περίπτωση από ένα ξερό "cinematic", που στην ουσία είναι κενό περιεχομένου;
Και γιατί να μείνουμε εκεί; Αφού ανοίξαμε τέτοια κουβέντα, γιατί να παραμείνουμε στο "cinematic experience"; Ας πιάσουμε τα ESRB και PEGI. Σας καλύπτουν; Τι λένε; Τι πληροφορία προσφέρουν; Είναι χρήσιμη; Σε ποιον απευθύνεται και με τι όρους; Είμαι απολύτως υπέρ της λογικής να υπάρχει κάποιας μορφής κατηγοριοποίηση και σήμανση καταλληλότητας περιεχομένου. Ωστόσο, έχει νόημα μόνο αν είναι κάτι πρακτικό και ρεαλιστικό. Με ποιο τρόπο, ποια μεθοδολογία και προς τι σκοπό διαχειρίζεται αυτό το κομμάτι ο κινηματογράφος και πώς τα video games; Τι PEGI ή ESRB θα έπαιρνε, για παράδειγμα, η ταινία Fifty Shades of Grey (Rated R) αν ήταν video game ή το Mass Effect (PEGI 18) αν ήταν ταινία; Με ποια λογική το Fifty Shades of Grey δεν θα έπαιρνε πιθανότατα ποτέ κατηγοριοποίηση, θα οριζόταν ως πολύ ακραίο για να κυκλοφορήσει καν σε κονσόλα λόγω θεματολογίας, αλλά το Mass Effect κατά πάσα πιθανότητα ως ταινία θα είχε κατηγοριοποίηση PG ή στη χειρότερη PG-13; Τόσο μεγάλη διαφορά κάνει η διάδραση; Το πιστεύουμε πραγματικά; Το έχουμε νιώσει; Σκεφτείτε την επίμαχη σκηνή σεξ στο τέλος του Mass Effect και τι δείχνει αυτή. Σκεφτείτε τι αντιμετώπιση θα είχε αν ήταν μέρος τηλεοπτικού προγράμματος. Τι την κάνει τόσο επίμαχη, μόνο και μόνο επειδή είναι μέρος video game, πόσο μάλλον όταν είναι ένα κομμάτι που δεν έχει δυνατότητα αλληλεπίδρασης από τον παίκτη; Δεν πέρασε ήδη η κοινωνία αυτή τη φάση από την εποχή του "Ψυχώ" και της επίμαχης σκηνής στο μπάνιο και το γυμνό που έδειχνε ή δεν έδειχνε; Γιατί δεν μπορούμε να θεωρήσουμε αυτό το βίωμα ως δεδομένο, κεκτημένο, παρελθόν και να πάμε παρακάτω, αλλά πρέπει να κάνουμε την ίδια ακριβώς συζήτηση, με τους ίδιους ακριβώς όρους από την αρχή;
Να το πάω ακόμα πιο πέρα; Μας καλύπτει ο όρος video game; Είναι ακριβής; Περιγράφει σωστά το αντικείμενο; Μήπως είναι κι αυτό ένας μέγιστος ετερόκλιτος προσδιορισμός; Έχει νόημα για ΟΛΑ όσα ονομάζουμε αυτή τη στιγμή video games; Είναι τόσο απαραίτητο να ανήκουν στο ίδιο Μέσο όλα όσα χαρακτηρίζουμε ως video games σήμερα; Νομίζω ότι ο όρος είναι λάθος. Δεν δέχομαι ότι το Angry Birds, το φιδάκι στα παλιά Nokia και το Mass Effect ανήκουν στο ίδιο Μέσο ψυχαγωγίας. Δεν δέχομαι ότι είναι όλα το ίδιο πράγμα, όπως δεν δέχομαι ότι είναι το ίδιο πράγμα το Fifty Shades of Grey στον κινηματογράφο, η σειρά "Αληθινές Ιστορίες" στην τηλεόραση, η διαφήμιση που παίζει στην ίδια τηλεόραση, το YouTube video που ανεβάζει κάποιος με review για σουβλατζίδικα και το μήνυμα που μου έστειλε πριν λίγο για καλημέρα μέσω Viber η μεγάλη μου κόρη. Ο όρος video είναι υπερβολικά ασαφής και δεν με καλύπτει ούτε στο ελάχιστο. Το μόνο που λέει είναι ότι πρόκειται για οπτικό Μέσο. ΟΚ. Και; Άρα θα έπρεπε να ονομάζω την τηλεόραση Video Telecaster, το θέατρο Video Makebelieve και το φανάρι στο δρόμο Video Traffic Regulator; Video... Δεν σημαίνει τίποτα. Σημαίνει απλά ότι είναι κάτι που το βλέπεις. Το ίδιο ισχύει και με τη λέξη game. Ο όρος "παιχνίδι" που χρησιμοποιείται στα Ελληνικά είναι απλά τραγικός, ανεπαρκής και λάθος. Υπονοεί ότι πρόκειται για κάτι παιδικό κι αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει. Ωστόσο, ακόμα και το πιο γενικό "παίγνιο" να πάρουμε, είναι και πάλι ανεπαρκές για να περιγράψει το αντικείμενο. Είναι όλα όσα ονομάζουμε video games "δραστηριότητες που σκοπεύουν στη διασκέδαση και την ψυχαγωγία με τη χρήση συγκεκριμένων αντικειμένων ή κανόνων"; Συχνά στα Ελληνικά τα ονοματίζουμε και ηλεκτρονικά παιχνίδια, αλλά και πάλι, προσωπικά, δεν είμαι και τόσο σίγουρος ότι με καλύπτει ο όρος.
Καμιά φορά θαυμάζω τον τρόπο που προσεγγίζουν την διαδικασία Ιάπωνες κυρίως developers και συχνά παρακολουθώ σχετικές συνεντεύξεις ή developer diaries με μεγάλο ενδιαφέρον. Περιγράφουν μία πολύ αναλυτική και συστηματική προσέγγιση και μεθοδολογία που έχει σε κεντρική θέση τους μηχανισμούς του gameplay και την εμπειρία που θέλουν να δημιουργήσουν. Νιώθεις ότι μιλούν για διαδικασίες ή ότι αναφέρονται σε κάποιο βιομηχανικό ή αρχιτεκτονικό σχέδιο ροής εντολών ή δραστηριοτήτων. Κι αυτό, όμως, είναι λάθος. Δεν περιγράφει επαρκώς το αντικείμενο. Τα video games δεν είναι απλά κάτι οπτικό και δεν είναι απλά μηχανισμοί gameplay. Ο όρος δεν τα περιγράφει συνολικά. Συχνά έχουν ιστορία. Πολλές φορές αποτελούν μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης. Επιπλέον, ο όρος παραβλέπει και υποβαθμίζει το κομμάτι της αλληλεπίδρασης και της επίπτωσης που έχει ο εκάστοτε παίκτης - χρήστης στα τεκταινόμενα. Οι κανόνες είναι συχνά δυναμικοί κι μεταβλητοί ανάλογα με την συμπεριφορά του παίκτη - χρήστη. Και τι συμβαίνει με τις έννοιες του roleplaying ή του escapism; Πώς υπηρετούνται κι αποτυπώνονται αυτές στον όρο "video game"; Θα προτιμούσα, λοιπόν, να υπήρχε ένας εσωτερικός αυτοπροσδιορισμός κι όχι αυτό το ετερόκλητο πράγμα που ισχύει. Σύμφωνοι, με την πάροδο του χρόνου το αντικείμενο "χρωματίζει" και "εμποτίζει" τα στοιχεία του στη λέξη που χρησιμοποιείται για να το προσδιορίσει. Όλοι μας συμφωνούμε ότι video game σημαίνει ΚΑΙ escapist ή μπορεί να σημαίνει ΚΑΙ αφήγηση μίας ιστορίας. Άλλωστε και το "κινηματογράφος" δεν είναι και πολύ περιγραφική ονομασία, καθώς αποτυπώνει απλά το τεχνικό κομμάτι, την μέθοδο της δημιουργίας του αποτελέσματος. Ωστόσο, θα προτιμούσα για τα video games να "εμποτίσουν" την σημασία τους σε έναν δικό τους όρο, σε ένα όνομα που θα έχουν θέσει μόνα τους. Ας συμφωνήσουμε ότι θα τα λέμε "Βαγγέλη" ή "digital entertainment experiences" ή οτιδήποτε άλλο, αρκεί να μην είναι ετερόκλητο.
Στην τελική, ακριβώς επειδή πρόκειται για niche, εξειδικευμένο αντικείμενο για τους λίγους και δεν μας ξέρει η μάνα μας, όπως γράφω στο παλιότερο κείμενό μου, είναι πολύ πιο εύκολο να συνεννοηθούμε και να αρχίσουμε όλοι μαζί να τα ονομάζουμε "Βαγγέλη".
Για την ώρα, τα video games φοράνε μπλουζάκι Ramones, έχουν γράψει με μπλάνκο "Manowar" στην Polo τσάντα τους, έχουν wallpaper των Muse στο κινητό, χρησιμοποιούν φράσεις από το Ράδιο Αρβύλα και το Κάτω Παρτάλι και προχωράνε στους διαδρόμους του λυκείου (για να μην πω γυμνασίου) γεμάτα στόμφο και ζέση για την πλούσια προσωπικότητά τους. Μόνο που αυτή η προσωπικότητα είναι συνδυασμός από άλλα πράγματα κι όχι το σύνολο όσων έχουν πραγματικά μέσα τους και είναι ουσιαστικά δικά τους.
Παρα πολυ ωραιο κειμενο.Διακρινω οτι τελευταια υπαρχει μια προκαταληψη απο την gaming κοινοτητα οταν ακουει τον ορο ''cinematic'', με αποτελεσμα να καταδικαζει αμεσως την εμπειρια.Θα εστιασω στην παραγραγο που αναφερεις πως οποτε το ακους εισαι επιφυλακτικος.Μπορει οι λογοι που λες να ειναι σωστοι,ομως εχω παρατηρησει οτι ολη η κοινοτητα εχει ξεχασει τα θετικα.Εγω προσωπικα οταν παιζω ενα game που εχει καλοστημενα cutscenes (βλ.Hitman Absolution), εκτιμω την ιστορια περισσοτερο και νιωθω οτι η εμπειρια ειναι ακρως ανωτερη.Το κλεινω εδω γιατι νιωθω οτι ξεφευγω,αλλα απλα ηθελα να τονισω οτι η ζυγαρια γερνει προς τα θετικα στοιχεια.Οταν ολα ειναι οπως πρεπει να ειναι, με μικρα cutscenes που δεν σου αποκαλυπτουν περισσοτερα απο οσα χρειαζεσαι ή σε προετοιμαζουν για αυτα που προκειται να ακολουθησουν (Βλ.MW2), τοτε ειναι παραπανω απο ευπροσδεκτα.Βεβαια σε καμια περιπτωση δεν ειμαι υπερ του να σου παιρνουν τον ελεγχο ή να ξεφευγουν σε θεμα διαρκειας.
Κατα τα αλλα συμφωνα απολυτα με ο,τι λες.Η βιομηχανια του gaming πρεπει να πεταξει απο πανω της την ''ρετσινια'' που της εχουν κολλησει τα media.Πρεπει να αποκτησει την δικη της προσωπικοτητα και να επαναπροσδιοριστει ως ενα μεσο ψυχαγωγιας που δεν υστερει σε τιποτα απο τα υπολοιπα.