Αλήθεια, θυμάται κανείς τι είναι αυτό το πράγμα που λέγεται System Seller; Μήπως έχει κανείς υπόψη του τι σημαίνει "killer app"; Που χάθηκε; Που γυρνάει; Που έχει πάει. Γιατί δεν έρχεται κι από εδώ; Θα ξεκινήσω και θα τελειώσω με την ίδια ακριβώς πρόκληση - πρόσκληση. Θα παρακαλούσα την κοινότητα του enternity να μου ονοματίσει, στηρίζοντάς το και με στοιχεία, τους τίτλους που λειτούργησαν ως system seller στη τρέχουσα γενιά. Έστω, ας μην είναι από το νωχελικό λανσάρισμα. Μήπως κάτι περσινό; Κάτι που πρόκειται να βγει φέτος; Οτιδήποτε; Σκεφτείτε το λίγο, διαβάστε το παρακάτω κείμενο και θα κάνω την ίδια ερώτηση και στο τέλος.
Ας τα πάρουμε από την αρχή για να βεβαιωθούμε ότι συζητάμε για το ίδιο πράγμα. System seller ή killer app ή όπως αλλιώς θέλεις να το ονοματίσεις είναι οι τίτλοι που αποτελούν λόγο αγοράς κονσόλας σε μαζικό επίπεδο. Όχι για τον κάθε ένα μας ατομικά. Όχι το "πήρα την Χ κονσόλα γιατί βγήκε το Ψ παιχνίδι". Το να το πάρει ένας δεν αρκεί. Πρέπει να το πάρουν όλοι ή οι περισσότεροι. Όταν μιλάμε για πραγματικό system seller μιλάμε για τίτλο που με την κυκλοφορία του σπάει ταμεία, που ανεβάζει γεωμετρικά τις πωλήσεις της κονσόλας και που οι πωλήσεις του software αντιπροσωπεύουν μία διείσδυση σε σημαντικό ποσοστό (από 35-40% και πάνω) της εγκατεστημένης βάσης εκείνη τη στιγμή. Είναι ο λόγος, το βασικό κι αδιαφιλονίκητο επιχείρημα να κάνει μαζικά το κοινό τη μετάβαση σε μία νέα γενιά κονσολών ή να επιλέξει την Χ εταιρία αντί για την Ψ.
Παρότι εξ ορισμού αρκεί η εντυπωσιακή αύξηση πωλήσεων hardware και η πώληση στη πλειοψηφία της εγκατεστημένης βάσης, τα περισσότερα system seller έχουν και κάποια επιπλέον κοινά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, στις περισσότερες περιπτώσεις μιλάμε για αποκλειστικό τίτλο και πιθανότατα first party. Θεωρείται καθήκον και δουλειά του εκάστοτε platform holder να έχει τη βασική ευθύνη να πείσει τους καταναλωτές να αγοράσουν την κονσόλα του. Αυτή τη λειτουργία, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, υποτίθεται ότι εξυπηρετούν όλοι οι first party τίτλοι, ώστε να δημιουργήσουν εγκατεστημένες βάσεις και άρα να γίνει η εκάστοτε κονσόλα ελκυστική επένδυση για τους 3rd party εκδότες. Καμιά φορά μπορεί να είναι και αποκλειστικός τίτλος από τρίτη εταιρία, καλύπτοντας το κενό στις δυνατότητες δημιουργίας περιεχομένου του κάθε hardwarά, αλλά και πάλι στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για αποκλειστικό τίτλο. Είναι πολύ σπάνιες οι περιπτώσεις που ένας multiplatform τίτλος μπορεί πραγματικά να λειτουργήσει σαν system seller για μία και μόνο κονσόλα. Ένα παράδειγμα που μου έρχεται πρόχειρα στο μυαλό είναι το Call of Duty: Modern Warfare κι ότι έκανε μέσω του online του για τις πωλήσεις του Xbox360, ειδικά στις αγορές της Αμερικής ή της Αγγλίας. Πάτησε μεν στις πλάτες της multiplayer κουλτούρας που είχε χτίσει η MS με τα Halo για την κονσόλα της, αλλά απογείωσε της πωλήσεις της και κέρδισε την πλειοψηφία των κατόχων της κονσόλας. Κάτι σαν το Pro και τις κονσόλες της Sony για την χώρα μας, μέχρι πριν κάποια (αρκετά) χρόνια.
Στην ίδια λογική, αν και δεν είναι απαραίτητο για να οριστεί κάτι ως system seller, συνήθως πρόκειται για τίτλο υπόδειγμα για τις δυνατότητες της εκάστοτε κονσόλας. Αυτά τα δύο είναι σε μεγάλο βαθμό συγκοινωνούντα δοχεία και πρόκειται και πάλι για κάτι που τυπικά, αλλά όχι αποκλειστικά, θεωρείται υποχρέωση των 1st party τίτλων. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό το στοιχείο νομίζω ότι λειτουργεί αντίστροφα. Εννοώ ότι οι τίτλοι που καταφέρνουν το παραπάνω, οι τίτλοι που αναπτύσσονται υπηρετώντας με ικανοποιητικό και πειστικό τρόπο αυτή την ανάγκη είναι κι αυτοί που έχουν την εμπορική δυναμική να πουλήσουν μεγάλες ποσότητες και να συμπαρασύρουν και τις πωλήσεις της εκάστοτε κονσόλας προς τα πάνω. Η Nintendo, για παράδειγμα, από τα πρώτα της κιόλας βήματα στις αγορές εκτός Ιαπωνίας προσπαθούσε όχι απλά να έχει έτοιμους τέτοιους τίτλους στο λανσάρισμα της κάθε κονσόλας της, αλλά συχνότατα τους συμπεριλάμβανε στο βασικό πακέτο της εκάστοτε συσκευής. Το πρώτο NES στην Αμερική περιλάμβανε και το Mario Bros. Το Wii είχε μέσα στη συσκευασία και το Wii Sports. Είτε συμβαίνει στο λανσάρισμα, είτε λίγο αργότερα, τέτοιους τίτλους συνήθως βλέπουμε να βάζουν σε bundle μαζί με την κονσόλα τους και οι άλλες εταιρίες. Αυτό, όμως, δεν αρκεί. Για να είναι system seller ένας τίτλος δεν φτάνει να επιδεικνύει τις τεχνικές δυνατότητες και την διαφοροποίηση από τον ανταγωνισμό μίας κονσόλας. Δεν φτάνει να πωλείται σε πακέτο μαζί με την κονσόλα. Πρέπει να έχει και τις πωλήσεις που αποδεικνύουν ότι είναι system seller. Και το Wonderbook, π.χ., ήταν σε πακέτο με το PS3 πριν κάτι φεγγάρια, αλλά τα καταστήματα και η Sony ίδρωσαν για να ξεφορτωθούν τις στοίβες από κονσόλες που αράχνιαζαν στα ράφια. Ή πιο τυπικά, ειδικότερα η Sony συνηθίζει να δημιουργεί πακέτα των κονσολών της με επερχόμενες AAA κυκλοφορίες, από Call of Duty μέχρι Assassin's κι από Tomb Raider μέχρι FIFA ή Pro. Αυτό, όμως, δεν τα κάνει system seller. Δεν δημιουργούν αυτοί οι τίτλοι νέα δυναμική στις πωλήσεις της κονσόλας, ούτε πουλάνε σε μεγάλο ποσοστό της εγκατεστημένης της βάσης. Πρόκειται περισσότερο για μία κίνηση που προσφέρει επιλογές στους ήδη "ψημένους" καταναλωτές και ταυτόχρονα κάνει και μία μικρή έκπτωση στην αγορά του πρώτου τους τίτλου.
Τέλος, στον αντίποδα, δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη system seller για την εμπορική επιτυχία μίας κονσόλας. Θεωρώ ότι σε αυτή τη γενιά καθαρόαιμο system seller δεν έχουμε δει κι ούτε πρόκειται να δούμε. Ωστόσο, βλέπουμε ότι οι πωλήσεις του PS4 ακολουθούν μία χαρά την πορεία των πωλήσεων του PS3 κι έχουν ρυθμό που δείχνει ότι πιθανότατα θα τις ξεπεράσουν μέχρι το τέλος ζωής της κονσόλας. Δεν έκανε κανένας τίτλος το μπραφ. Δεν έκανε σε καμία χρονική στιγμή έκρηξη πωλήσεων η κονσόλα. Πούλησε και πουλά με ένα σχετικά σταθερό ρυθμό, με μία τεράστια μεν, αλλά σχετικά επαναλαμβανόμενη εξάρτηση από την αγορά των Χριστουγέννων σε ότι αφορά το hardware κι όλα πάνε μέλι γάλα. Μία κονσόλα μπορεί να ζήσει και χωρίς system seller. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι η βιομηχανία συνολικά δεν μπορεί να πάει μπροστά χωρίς system seller. Η πιο στρατηγική συνεισφορά τέτοιων τίτλων είναι ότι βάζουν νέο αίμα, προσελκύουν νέους καταναλωτές στη βιομηχανία συνολικά. Αποτελούν λόγο ενασχόλησης νέων χρηστών με το Μέσο. Χωρίς αυτά, η βιομηχανία μπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο εσωστρέφειας που δεν μπορεί να στοχεύει σε συνολική ανάπτυξη. Χωρίς αυτά, νεαροί έφηβοι, κυρίως άντρες θα μπαίνουν στη βιομηχανία από τη μία πλευρά και νεαροί ενήλικες, που αλλάζουν καθημερινές συνήθειες και παύουν να διαθέτουν χρόνο ή χρήμα για το Μέσο θα φεύγουν από την άλλη πλευρά. Και στο κέντρο, το ίδιο, σχεδόν ομογενοποιημένο κοινό, καταδικασμένο να συρρικνώνεται καθώς τα video games θα παραμένουν δεδομένα για ένα ολοένα και μικρότερο κοινό, ανίκανα να εμπνεύσουν νέους χρήστες που δεν θα συμμετείχαν διαφορετικά.
Και θα ολοκληρώσω εξηγώντας πολύ απλοϊκά (νομίζω ότι το έχω ήδη γράψει εκτενώς σε άλλο κείμενο, ή αν όχι, το έχω στο μυαλό μου και θα μπορούσε να είναι ένα μελλοντικό κείμενο) τον φαύλο κύκλο που δημιουργείται. Για να φτιαχτεί ένα πραγματικά επαναστατικό κι επιτυχημένο system seller χρειάζεται επένδυση σε χρήμα, χρόνο και ταλέντο, καθώς και ρίσκο. Δεν έχουν όλες οι επαναστάσεις ευτυχή κατάληξη. Συνήθως το αντίθετο. Η βιομηχανία, όμως, δεν επένδυσε σε τίποτα από τα τρία στη γενιά που διανύουμε. Και μην μου πει κανείς για το VR. Ψιθυριστά πάει να το λανσάρει, αδέρφια. Δεν επενδύει σε διαφήμιση ή marketing κανείς. Δεν το έχει πάρει χαμπάρι ότι λανσάρουν κανείς. Δεν το πιστεύουν ότι θα "περπατήσει" εμπορικά ούτε οι ίδιοι. Σαν αποτέλεσμα, παρά τις πωλήσεις του PS4, τόσο οι οικιακές, όσο και οι φορητές κονσόλες (εκεί μιλάμε για νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου) σημειώνουν πολύ λιγότερες πωλήσεις. Η αθροιστική εγκατεστημένη βάση των PS4, XboxOne, WiiU δεν δείχνει ότι έχει την δυνατότητα να φτάσει ούτε στο 1/3 την αντίστοιχη εγκατεστημένη βάση του PS3, Xbox 360, Wii.
Μπορεί για το Uncharted αυτό να μην είναι πρόβλημα, αλλά για τα FIFA, Pro, CoD και συνολικά τους multiplatform τίτλους που αποτελούν το 80-90% της βιβλιοθήκης της κάθε κονσόλας είναι πρόβλημα και μάλιστα χοντρό. Μικρότερη εγκατεστημένη βάση σημαίνει λιγότερες δυνητικά πωλήσεις. Μικρότερη αγορά σημαίνει λιγότερες ή μικρότερες (ή και τα δύο) επενδύσεις σε επίπεδο ανάπτυξης περιεχομένου. Λιγότερες επενδύσεις σημαίνει διαρροή των πραγματικών ταλέντων σε άλλες βιομηχανίες, όπου θα μπορούν και να έχουν καλύτερη αμοιβή και να έχουν τις συνθήκες να δημιουργήσουν πράγματα που θα τους γεμίσουν ψυχολογικά. Ήδη από τα τέλη της προηγούμενης γενιάς είχαμε μαζική διαρροή ταλέντων στη βιομηχανία και τίποτα δεν δείχνει ότι υπάρχει ανανέωση σε αυτό τον τομέα. Χωρίς ταλέντα, όμως, λείπει το ένα από τα τρία βασικά συστατικά για επαναστατικό περιεχόμενο που να βγάλει την βιομηχανία από τη στασιμότητα. Επιπλέον, χωρίς ταλέντα ψηλά στην πυραμίδα έχουμε μία εντελώς "λογιστική" προσέγγιση της βιομηχανίας, που μας οδηγεί σε άσχημα μονοπάτια. Ο μόνος τρόπος που βλέπω να μπορεί να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος είναι να έχει ξεμείνει κάποιο πραγματικό ταλέντο, ή κάποιο "αρρωστάκι" να επιμένει να δουλεύει για την βιομηχανία, έστω κι αν δεν πληρώνεται όσο θα μπορούσε, έστω κι αν δεν έχει τις δυνατότητες που θα είχε αλλού, που θα φτιάξει το επαναστατικό αυτό περιεχόμενο. Ελπίζω, όμως, ότι η λογιστική προσέγγιση που έχει επικρατήσει σήμερα στη βιομηχανία δεν θα εμποδίσει το εν λόγω "αρρωστάκι" να έχει στις πλάτες του την επένδυση σε χρήμα και μπροστά του το χρόνο που πραγματικά χρειάζεται για να βγει ένας τίτλος που θα πάει τη βιομηχανία μπροστά εμπορικά.
Μέχρι τότε, sequels, remakes, remasters κι αναγωγή τίτλων όπως το No Man's Sky σε μπροστάριδες των προγραμμάτων κυκλοφοριών, ελλείψει κάτι που να μπορεί πραγματικά να ενθουσιάσει το κοινό, κάτι που να μην το έχουμε ξαναδεί ένα εκατομμύριο φορές.
Άλλες εποχές πλεον. Το κοστος παραγωγής ενος AAA τίτλου ειναι πολύ μεγάλο για να περιοριστεί σε μια μονο πλατφορμα. Οι εταιρίες developing θελουν οσο περισσοτερους πελατες γινεται. Ετσι ουσιαστικά τα exclusives εξαφανίζονται.
Ωχ τι εχουμε εδω? Glitch στο Matrix? Xristos εισαι meta αγορι μου