Αν το preview έρχεται να δώσει εντυπώσεις και ενδείξεις από ημιτελή έκδοση ενός παιχνιδιού (ή μιας ταινίας, μιας σειράς, ενός βιβλίου και πάει λέγοντας), σαφώς και είναι εφικτό και χρήσιμο πριν την κυκλοφορία. Είναι κάτι που υπολογίζεται από τις εταιρείες, οι εκδόσεις για preview δεν στήνονται τυχαία, ακόμη και όταν θεωρείται απολύτως φυσιολογικό να έχουν κάποια προβλήματα όπως καθετί ημιτελές, για αυτό και είναι δύσκολο, από πλευράς μας, να βγάζουμε πραγματικά ασφαλή συμπεράσματα από τέτοιες εκδόσεις. Έχουμε δει πολλά να γίνονται κατά καιρούς, οπότε είναι σωστότερο να μένουμε στις ενδείξεις και να περιμένουμε τις αποδείξεις όταν είναι η ώρα τους, όταν δηλαδή κυκλοφορήσει το προϊόν.
Σε εκείνο το στάδιο τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Πρέπει να παίξουμε το, στην περίπτωσή μας, παιχνίδι, και να αποτυπώσουμε μια αντιπροσωπευτική εικόνα, από την οποία ο αναγνώστης, με τη δική του αντίληψη, με βάση το δικό του γούστο και τις δικές του προτεραιότητες θα καταλάβει αν έχει νόημα να ενδιαφερθεί για το τελικό αποτέλεσμα ή όχι. Η μισή δουλειά, δηλαδή, είναι δική μας, η άλλη μισή του αναγνώστη.
Κάπου ανάμεσα έχουν χωθεί και τα early impressions, κείμενα που αντιστοιχούν σε πρώτες εντυπώσεις για το παιχνίδι που έχει ήδη φτάσει στα χέρια του κριτικού αλλά ήταν αδύνατο να δοκιμαστεί επαρκώς ή να ολοκληρωθεί ώστε να ετοιμαστεί πιο αντιπροσωπευτική κριτική. Με δεδομένο ότι αυτά τα κείμενα εμφανίζονται με το λανσάρισμα, λίγο πριν ή και λίγο μετά από αυτό, ακριβώς δηλαδή τις μέρες που ο καταναλωτής προσπαθεί να καταλάβει αν θα ξοδέψει και που, η αναγκαστική τους ασάφεια, ό,τι κι αν πετυχαίνει, είναι εξ ορισμού δύσκολο να αποτελέσει πραγματική βοήθεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του καταναλωτή. Οπότε γιατί έχει αποκτήσει ρεύμα μια τέτοια τακτική στα διάφορα Μέσα; Ζήτησαν ποτέ τέτοια κείμενα οι αναγνώστες; Απόρησαν ποτέ όταν δεν είδαν τέτοια κείμενα ή τα απαίτησαν όταν καταλάβαιναν ότι, για τον έναν ή τον άλλο λόγο, το review δεν μπορεί να είναι έτοιμο εγκαίρως; Αν είναι να τα ακούσουμε ποτέ για κάτι, είναι για μη έγκαιρο review. Και είναι κατανοητό, ακόμη και αν είναι δύσκολο να ξέρει ο διαμαρτυρόμενος ότι εξωγενείς παράγοντες καθιστούν, συχνά κιόλας, αδύνατο κάτι τέτοιο.
Τι έγινε λοιπόν και από εξαίρεση καταλήξαμε σε «είδος» κειμένου με κάποια, μικρή για την ώρα, παράδοση κιόλας;
Στην εποχή των εντύπων, εποχή που η Ελλάδα, ως προς το gaming τουλάχιστον, έχει αφήσει πίσω της εδώ και καιρό πια, η δυσκολία ήταν σαφής. Έπρεπε να εμφανιστεί το promo disc, που, συνήθως, χρειαζόταν και ειδική κονσόλα για να λειτουργήσει οπότε δεν ήταν απλή υπόθεση να φύγει κάποιος από το γραφείο και να συνεχίσει σπίτι του τη δουλειά, όχι όπως είναι τώρα δηλαδή (οχτάωρα και κουραφέξαλα), και το ζητούμενο ήταν να δοκιμαστεί το παιχνίδι και να γραφτεί κριτική πριν την ημερομηνία στην οποία «έκλεινε» το τεύχος. Μιλάμε για την ημερομηνία στην οποία η ύλη «πάγωνε», δεν υπήρχε περιθώριο προσθαφαίρεσης και ξεκινούσε η διαδικασία που οδηγούσε στην εκτύπωση και τη διανομή, διαδικασία που έπαιρνε κι αυτήν το χρόνο της. Το αν θα υπήρχε εγκαίρως review λοιπόν ήταν και λίγο θέμα τύχης. Δεν έκλεινε τεύχος την ίδια περίοδο κάθε περιοδικό, κάποιες κυκλοφορίες βόλευαν το ένα, άλλες βόλευαν το άλλο. Και οι διανομείς, παρότι δεν ήταν πάντα εύκολο, έκαναν κάθε τόσο την προσπάθεια να εξασφαλιστεί νωρίς ένα παιχνίδι για να υπάρξει ελπίδα να συγχρονιστεί η κάλυψη με το λανσάρισμα. Τότε βέβαια αυτό ήταν και κάπως ευκολότερο από την άποψη πως άπαξ και ένα παιχνίδι τυπωνόταν σε δισκάκι, δεν υπήρχαν περιθώρια αλλαγής, δεν υπήρχε δυνατότητα για patching και ο developer έπρεπε να δώσει μια έκδοση που ο ίδιος θεωρούσε ότι είναι τελική και επαρκώς λειτουργική. Τώρα ξεκινά η εκτύπωση όποτε ξεκινά αλλά η δουλειά δεν έχει τελειώσει. Συνεχίζεται με την ελπίδα να στρωθούν επιπλέον ζητήματα με day one patch. Το οποίο day one patch δεν είναι πάντα “day one”. Αν μια εταιρεία έχει προνοήσει, το διαθέτει πριν το λανσάρισμα, για χάρη των κριτικών, τους οποίους κριτικούς και προειδοποιεί ότι έρχεται κάτι τέτοιο, ότι πρέπει να το περιμένουν και να το υπολογίσουν, ενώ αποκαλύπτουν και τι διορθώσεις περιλαμβάνει, πληροφορίες που κατά τα άλλα δεν επιτρέπεται να δημοσιευθούν, σίγουρα όχι κατά την περίοδο της δοκιμής. Και λογικό. Για τον καταναλωτή δεν αλλάζει κάτι. Αν κατεβάσει το παιχνίδι θα έχει μονομιάς τη διορθωμένη έκδοση. Αν το αγοράσει από ράφι, με το που βάλει το δισκάκι στο σύστημά του θα ξεκινήσει το κατέβασμα και η εγκατάσταση του patch. Δεν πρόκειται ποτέ να δει το παιχνίδι χωρίς αυτό στην πραγματικότητα. Εκτός πια αν το πάρει πατριωτικά, αποφύγει κάθε σύνδεση για λίγο και το δοκιμάσει. Που καμιά φορά κι αυτό είναι αδύνατο ακόμη. Οι χρόνοι είναι πιο σφιχτοί από ποτέ λοιπόν, για τον κριτικό τουλάχιστον, παρότι η διανομή έγινε απλούστερη, δεν απαιτεί εξειδικευμένο hardware και αρκεί ένας κωδικός κι ένα download. Με λίγα λόγια, όλα τα χρονικά περιθώρια που κερδήθηκαν τα καρπώνονται από developers και publishers, την ώρα που ο κριτικός καταλήγει να τρέχει ακόμη πιο πανικόβλητος. Βέβαια το θέμα δεν είναι ο πανικός του κριτικού, ένα θέμα που έχουμε αγγίξει στο παρελθόν από αυτές εδώ τις γραμμές. Αυτό που είναι θέμα είναι οι παρενέργειές του στον καταναλωτή.
Για τον κριτικό, για τον ειδικό Τύπο γενικότερα, κείμενα τύπου early impressions υπάρχουν ξεκάθαρα ως υποκατάστατα του review που όλοι θα ήθελαν να είναι ήδη έτοιμο, του review δηλαδή που, ως διαδικασία, είναι ήδη στα σκαριά. Ανεβαίνουν, λοιπόν, αυτά τα κείμενα, κατά κανόνα, με τη λήξη του review embargo. Αν όλη η αγορά ετοίμαζε τέτοια κείμενα και τα ανέβαζε τότε, θα ήταν σαφές πως όλοι έχουν το ίδιο σημείο εκκίνησης. Ωστόσο η έννοια “review embargo” θα κατέληγε ανέκδοτο και, τελικά, ο καταναλωτής δεν θα είχε την πληροφορία που ήθελε για να βγάλει άκρη από τη μεριά του. Η πραγματικότητα δεν είναι καν τόσο καλή βέβαια, διότι, έτσι κι αλλιώς —άλλο ζήτημα αυτό— δεν παίρνουν όλα τα Μέσα ταυτόχρονα ένα παιχνίδι, χώρια που δεν είναι αυτονόητο πως όλα τα Μέσα έχουν την ελπίδα να πάρουν στα χέρια τους ένα παιχνίδι, ασχέτως χρονικής στιγμής. Μεταξύ αυτών που έχουν πρόσβαση, κάποιοι την αποκτούν νωρίτερα, κάποιοι αργότερα, το review embargo είναι το ίδιο για όλους όμως. Ως γνωστόν, όσο πιο νωρίς δημοσιευθεί κάτι για αναμενόμενη κυκλοφορία, τόσο περισσότερο αναγνωστικό κοινό τραβάει, άρα εξασφαλίζονται περισσότερες επισκέψεις και οι περισσότερες επισκέψεις εξασφαλίζουν, με τη σειρά τους, υψηλότερες τιμές για το διαφημιστικό χώρο ενός site. Και δεδομένου ότι από τη διάθεση αυτού του χώρου και μόνο ζει και πεθαίνει ένα site, δεν θέλει και πολλή εξήγηση το πόσο σημαντική υπόθεση είναι όλο αυτό. Οπότε οι δημοσιογράφοι πιέζονται από τις περιστάσεις να βιαστούν.
Σε αυτό το στάδιο καταλήγουν σε μια άχαρη διασταύρωση. Μπορούν να συνεχίσουν τη δουλειά τους και να δημοσιεύσουν review όταν αυτό είναι έτοιμο. Δεν θα πιάσουν τα νούμερα που θα ήθελαν, θα έχουν όμως κάνει κάτι χρήσιμο. Για την τσέπη τους όχι, για τον καταναλωτή τουλάχιστον ναι. Βέβαια υπάρχει και ένα επίπεδο ακόμη στην ιστορία αυτή. Όσο σιωπά το παραπάνω Μέσο, αφήνει την εντύπωση ότι δεν έχει την πρόσβαση που έχουν άλλοι, άρα, στα μάτια του καταναλωτή, χάνει, φαντάζει πως δεν μπορεί να τον εξυπηρετήσει, πως δεν είναι «στα μέσα και τα έξω». Και όταν η επισκεψιμότητα είναι πάνω από όλα, πολύ πριν αναλογιστεί κανείς τι διαβάζει τελικά, αυτή είναι ζημιά για το Μέσο. Οπότε φτάνουμε στο επόμενο μέρος του φαινομένου. Κάτι πρέπει να δημοσιευθεί με την άρση του review embargo, σκέφτονται όσοι δεν ακολουθούν την προαναφερθείσα οδό. Τότε έχουν ένα ακόμη σταυροδρόμι. Παίζουν βιαστικά και ανεβάζουν review με την ελπίδα να μην έχουν γράψει κάτι τελείως λάθος ή γράφουν early impressions ώστε να μην έχουν τέτοιο κίνδυνο; Στην πρώτη περίπτωση το ρίσκο είναι συγκεκριμένο και έχουμε δει τι μπορεί να συμβεί. Το Eurogamer νομίζει ότι το Assassin’s Creed Odyssey έχει τρία main quests ενώ έχει τέσσερα, το IGN νομίζει πως το Resident Evil 2 έχει δυο σενάρια αντί για πέντε και πάει λέγοντας. Στην ουσία ότι πρόλαβαν να δουν κατάλαβαν. Στη δεύτερη περίπτωση προφανώς και δεν υπάρχει αυτό το ρίσκο. Ωστόσο μένει και πάλι η εντύπωση ότι κάποιοι είναι «τζιμάνια» και πρόλαβαν να δημοσιεύσουν review, κάποιοι κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου και δεν το έχουν για τέτοιες δουλειές. Κατά μία έννοια, σε επίπεδο εντυπώσεων, εδώ χωρίζεται η διαφορά στη μέση. Διότι φαίνεται ότι το Μέσο έχει πρόσβαση στο προϊόν, όλα τα υπόλοιπα όμως παραμένουν σχετικά και ρευστά.
Ο καταναλωτής κινδυνεύει να παραπληροφορηθεί στην πρώτη περίπτωση, είτε αυτό σημαίνει ότι θα διαβάσει κάτι που δεν ισχύει είτε ότι θα διαβάσει κάτι που απέχει από ολοκληρωμένη εικόνα, ακόμη και αν παρουσιάζεται ως τέτοια. Στη δεύτερη περίπτωση δεν μπορεί καν να ελπίζει σε ολοκληρωμένη εικόνα, άρα μάλλον είναι σχετικό το τι αποκομίζει από μια τέτοια κίνηση.
Όλα τα παραπάνω λύνονται με καλύτερο πλάνο για τη διάθεση review code. Το καλύτερο πλάνο προφανώς και δημιουργεί επιπλέον πίεση σε δημιουργούς και εκδότες αφού για να το κάνουν πράξη θα έχουν να «κυνηγούν» δυο ημερομηνίες κυκλοφορίας ουσιαστικά. Μία για τους κριτικούς, στην οποία πρέπει να φροντίζουν ώστε να είναι πραγματικά αντιπροσωπευτικό αυτό που έχουν στα χέρια τους και μία για την αγορά. Έχουν να υπολογίσουν λίγες μέρες διαθεσιμότητας παραπάνω πριν την κυκλοφορία δηλαδή και να επιχειρήσουν να πιάσουν αυτό το νέο στόχο. Μια τέτοια διαδικασία δεν είναι εύκολη, κυρίως λόγω κουλτούρας. Το καταλάβαμε αυτό όταν, σε συζήτηση, αφού προτείναμε την προσαρμογή αυτή στα πλάνα ως λύση, χρεωθήκαμε μονομιάς ότι αυτό που ζητάμε σημαίνει ότι η ομάδα ανάπτυξης θα έχει λιγότερο χρόνο στην ανάπτυξη, ότι θα επηρεαστεί αρνητικά η ποιότητα του παιχνιδιού και πως αυτό που ζητούμε είναι, τελικά, να γίνει κακό στο παιχνίδι προς δικό μας όφελος. Προσπερνάμε για αρχή πως εμείς, όπως και η άλλη πλευρά, δουλειά κάνουμε και κανείς δεν ξυπνά με το όνειρο να αφιερώσει 50 ώρες σε παιχνίδι του 6, για να πούμε κάτι που, κατά πώς φαίνεται, δεν είναι αυτονόητο ακόμη. Η μια πλευρά μπορεί να βοηθήσει τον καταναλωτή να έχει πρόσβαση σε ποιοτικότερη πληροφορία, συνυπολογίζονται λίγες μέρες παραπάνω σε έναν πολυετή κύκλο ανάπτυξης. Ο κριτικός θα έχει ακριβώς τον ίδιο φόρτο, το μόνο που γλιτώνει είναι η ζημιά που γεννούν οι εντυπώσεις που περιγράφηκαν προηγουμένως. Και, εδώ που τα λέμε, αν ξέρει πως όλοι θα προλάβουν να βγάλουν κείμενο εγκαίρως και πως έχει ο ίδιος εύλογο χρονικό διάστημα για να βγάλει άκρη, αφαιρείται και από ορισμένους πιο τυχοδιώκτες στα μυαλά το κίνητρο να κάνουν review άρπα-κόλλα. Συμφέρει τους ίδιους, συμφέρει την εταιρεία, συμφέρει τον καταναλωτή, διότι μειώνεται σε κάθε στάδιο η πιθανότητα για παρανόηση και παραπληροφόρηση.
Και κάπου εκεί είναι που πέφτει στη συζήτηση η «ιδέα» των κειμένων τύπου early impressions. Προτείνεται ως «λύση». Για να έχουμε κάτι, αντί για τίποτα, κι ας μην είναι αυτό που έπρεπε να μπορούμε να δίνουμε στον καταναλωτή, αυτό δηλαδή που θέλει και ζητάει σε τελική ανάλυση. Η λύση αυτή προτείνεται αγνοώντας τα νέα προβλήματα που δημιουργεί. Διότι, εικάζουμε, βάσει των συζητήσεων που έγιναν τουλάχιστον, ότι δεν ενδιαφέρει η ζημιά που παθαίνει ένα Μέσο, το οποίο Μέσο χρησιμοποιεί τελικά μια εταιρεία για να προβληθεί (μαντέψτε τι συμβαίνει όταν η ίδια η εταιρεία φροντίζει το Μέσο να υποβαθμίζεται και τι σημαίνει αυτό για την αποτελεσματικότητα της προβολής για τα μυαλά και τα δεδομένα τα δικά της και κανενός άλλου), και καλό είναι να ανοίξει ο δρόμος για ακόμη μεγαλύτερη ζημιά.
Λέμε, δεν μπορεί, αν δείξουμε τι λάθη έχουν γίνει στο παρελθόν, λάθη που αποδίδουν πράγματα που δεν ισχύουν σε ένα προϊόν, ενδεχομένως κάνοντάς του ζημιά, θα φανεί πως κάτι πρέπει να γίνει ώστε να μειώνεται τέτοιος κίνδυνος. Ας το πλασάρουμε, σκεφτήκαμε, με τρόπο που να φαίνεται ότι εξυπηρετεί πρώτα από όλα την εταιρεία και τον κόπο της. Φαίνεται δεν πιάνει ούτε αυτό γιατί «μάθαμε» πως σε τελική ανάλυση, κάποιος που θα κάνει βιαστικό review ή θα γράψει early impressions, μπορεί να βγάλει τα ίδια συμπεράσματα που θα βγάλει και κάποιος άλλος που θα κάνει κανονικά την κριτική του. Με λίγα λόγια, μπορεί κάποιος να διαβάσει δυο θέματα για μάθημα και να του τύχουν και τα δύο και να καταφέρει να περάσει. Άρα; Άρα δεν χρειάζεται κανείς να μελετά κανονικά για την εξέταση. Και για κάποιο λόγο, στον κόσμο της επιχειρηματικότητας, σε όλη αυτήν τη διαδικασία, σε αυτόν τον κλάδο, αυτό ακούγεται λογικό.
Τόσο λογικό που για κάποιες εταιρείες είναι προτιμότερη οποιαδήποτε επιλογή εκτός από εκείνη που οδηγεί στην έγκαιρη και ακριβέστερη πιθανή πληροφόρηση του καταναλωτή. Καλά να πάθουμε όμως. Και καλά να πάθετε κι εσείς. Διότι, ως κλάδος, νομίζουμε ότι όλα τα προβλήματά μας θα λυθούν με επαρκή στόχευση σε keywords -οπότε καταλήγουμε να γράφουμε για αυτά, όχι για εσάς- κι εσείς, ως κοινό, νομίζετε πως η «δωρεάν» πληροφόρηση στο διαδίκτυο είναι ό,τι καλύτερο σας έτυχε ποτέ. Τα πληρώνουμε αμφότεροι αυτά. Απλά με διαφορετικό τρόπο.
Για την καλύτερη εμπειρία σου θα θέλαμε να σε παρακαλέσουμε να το απενεργοποιήσεις κατά την πλοήγησή σου στο site μας ή να προσθέσεις το enternity.gr στις εξαιρέσεις του Ad Blocker.
Με εκτίμηση, Η ομάδα του Enternity